Συγγραφέας: Javier Blas
Η ενεργειακή μετάβαση θα είναι τελικά ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος – για να κερδίσει μια πηγή ενέργειας, μια άλλη πρέπει να χάσει. Η προφανής μάχη είναι μεταξύ των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και των ορυκτών καυσίμων. Ακόμη και στο στρατόπεδο των ορυκτών καυσίμων, το φυσικό αέριο και ο άνθρακας μάχονται για την υπεροχή. Μια από τις χώρες προσπαθεί να ανατρέψει τη ζυγαριά υπέρ της πρώτης.
Οι υποστηρικτές του φυσικού αερίου το περιγράφουν ως “καύσιμο γέφυρας” – ένα σκαλοπάτι που θα επιτρέψει στον κόσμο να ξεκλειδώσει την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα αντικαθιστώντας τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με καύση άνθρακα με σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής με αέριο.
Εμπόδια
Εκτός από τις προβληματικές διαρροές μεθανίου, το φυσικό αέριο αντιμετωπίζει δύο εμπόδια για να εκθρονίσει τον βασιλιά του άνθρακα: την τιμή και το ζήτημα της πανταχού παρουσίας. Ο άνθρακας είναι φθηνός και άφθονος σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες. Από την άλλη πλευρά, το αέριο πρέπει να εισάγεται σε υγρή μορφή και έχει γίνει απαγορευτικά ακριβό τα τελευταία δύο χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Δεν είναι περίεργο που οι ασιατικές χώρες όπως το Μπαγκλαντές, το Πακιστάν και η Ταϊλάνδη, που κάποτε έβλεπαν το LNG ως έναν όχι πολύ δύσκολο και όχι πολύ δαπανηρό τρόπο απαλλαγής από τον άνθρακα, έχουν αμφιβολίες. Η Κίνα και η Ινδία, που μαζί αντιπροσωπεύουν περίπου το ένα τρίτο του παγκόσμιου πληθυσμού, εξαρτώνται περισσότερο από τον άνθρακα τα τελευταία χρόνια, δίνοντας έμφαση στην ενεργειακή της ασφάλεια. Αυτό έχει αυξήσει την κατανάλωση άνθρακα, η οποία έφτασε σε υψηλό όλων των εποχών πέρυσι.
Και εδώ έρχεται να σώσει το Κατάρ – ένα μικροσκοπικό εμιράτο στη Μέση Ανατολή με αποθέματα φυσικού αερίου αξίας τρισεκατομμυρίων δολαρίων. Το Κατάρ μπορεί να είναι πλούσιο σε ορυκτά καύσιμα, αλλά παραδόξως έχει συμφέρον να κάνει την ενεργειακή μετάβαση να λειτουργήσει – ανάλογα με το πώς ορίζετε τη νίκη. Για το Κατάρ -και πολλούς άλλους παίκτες της realpolitik στη συζήτηση για την ενέργεια και το κλίμα- επιτυχία θα ήταν, πρώτα απ’ όλα, η αντικατάσταση του άνθρακα με φυσικό αέριο.
Υπό το πρίσμα αυτό, είναι εύκολο να καταλάβει κανείς γιατί το Κατάρ, ο τρίτος μεγαλύτερος εξαγωγέας LNG στον κόσμο, συνεχίζει να επεκτείνει μαζικά την παραγωγική του ικανότητα, ακόμη και όταν πολλοί πιστεύουν ότι θα ξεπεράσει τη ζήτηση. Ο Saad Al-Kaabi, υπουργός Ενέργειας της χώρας, εξήγησε με απλά λόγια γιατί το Κατάρ κινούνταν τόσο γρήγορα: «Το μόνο πράγμα που θα μας εμπόδιζε από το να ανακοινώσουμε περισσότερα έργα ήταν ότι δεν πιστεύαμε ότι υπήρχε αγορά για αυτό», είπε. στις 25 Φεβρουαρίου.
Η ανακοίνωση του Κατάρ, μόλις ένα μήνα αφότου ο Λευκός Οίκος αποφάσισε να σταματήσει την έγκριση εγχώριων έργων LNG, ώθησε ορισμένους θεωρητικούς συνωμοσίας να ισχυριστούν ότι η Ντόχα εκμεταλλεύεται την Ουάσιγκτον. Δεν νομίζω.
Και όμως το Κατάρ θέλει βενζίνη… φθηνότερη
Η πραγματικότητα είναι ότι το Κατάρ προσέχει και ανταποκρίνεται στις εξελίξεις στην Ασία. Το εμιράτο δεν λέει δημόσια, αλλά κάθε αγοραστής φυσικού αερίου μπορεί να δει μόνος του, δηλαδή ότι πλημμυρίζοντας την αγορά, η χώρα της Μέσης Ανατολής ελπίζει να κάνει το LNG άφθονο και φθηνό για να τονώσει τη ζήτηση. Με απλά λόγια: Το Κατάρ προσπαθεί να καθησυχάσει τις ασιατικές χώρες ότι μπορούν να βασίζονται στο φυσικό αέριο για να παρέχουν την απαραίτητη γέφυρα για την εξάλειψη του άνθρακα χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τους προϋπολογισμούς και την ενεργειακή τους ασφάλεια.
Το Κατάρ έχει σήμερα την ικανότητα να εξάγει περίπου 77 εκατομμύρια μετρικούς τόνους LNG ετησίως, καθιστώντας το τον τρίτο μεγαλύτερο προμηθευτή στον κόσμο μετά τις ΗΠΑ και την Αυστραλία. Μόλις πριν από λίγες μέρες σκόπευε να αυξήσει την παραγωγική της ικανότητα κατά περίπου 60% σε 126 εκατομμύρια τόνους. Εκτός από τις αναμενόμενες προσθήκες στις ΗΠΑ, αυτό θα ήταν αρκετό για να ωθήσει την αγορά LNG σε υπερπροσφορά. Ωστόσο, στις 25 Φεβρουαρίου, το Κατάρ ανακοίνωσε σχέδια για μια πιο επιθετική επέκταση: αύξηση 85% στους 142 εκατομμύρια τόνους έως το 2030. «Αυτό είναι τεράστιο ποσό» – αυτή είναι η ευφημιστική μου ερμηνεία για τους συμμετέχοντες στον κλάδο – η προγραμματισμένη ανάπτυξη.
Όχι μόνο το Κατάρ κατακλύζει την αγορά φυσικού αερίου, αλλά ξαναγράφει επίσης το βιβλίο παιχνιδιού για την κατασκευή εγκαταστάσεων εξαγωγής LNG. Συνήθως, οι χώρες εξαγωγής φυσικού αερίου υπογράφουν πρώτα μακροπρόθεσμες συμφωνίες με αποδέκτες και χρησιμοποιούν αυτές τις δεσμεύσεις για να χρηματοδοτήσουν και στη συνέχεια να κατασκευάσουν το έργο. Το Κατάρ λειτουργεί χωρίς συμβόλαια, χρησιμοποιώντας τις βαθιές τσέπες του για να χτίσει εγκαταστάσεις και στη συνέχεια να βρει αγοραστές για παραγωγή. Βοηθά το γεγονός ότι η χώρα είναι πιθανώς ο παραγωγός με το χαμηλότερο κόστος. Ως κρατική οντότητα, όχι απλώς εμπορική επιχείρηση, μπορεί να έχει μια μακροπρόθεσμη, στρατηγική άποψη της αγοράς.
Αναμνήσεις
Θα τα καταφέρει το Κατάρ; Το μέτρο της νίκης δεν θα είναι οι τιμές του φυσικού αερίου, αλλά οι όγκοι. Το Κατάρ, το οποίο αποχώρησε από το καρτέλ πετρελαίου του ΟΠΕΚ το 2019, ενδιαφέρεται σαφώς να επεκτείνει την αγορά του φυσικού αερίου, ακόμη κι αν αυτό σημαίνει χαμηλότερες τιμές. Στην Ασία, οι τιμές αναφοράς LNG έχουν πέσει κάτω από τα 10 δολάρια ανά εκατομμύριο βρετανικές θερμικές μονάδες, από το υψηλό όλων των εποχών πάνω από 70 δολάρια στα μέσα του 2022.
Το χειρότερο σενάριο για την πλούσια σε φυσικό αέριο χώρα είναι ότι οι αναμνήσεις ελλείψεων και υψηλών τιμών τα τελευταία χρόνια ενισχύουν μια μεροληψία έναντι του LNG, με τις χώρες να διατηρούν τον άνθρακα ως το κύριο καύσιμο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας ενώ αναπτύσσουν ηλιακό και αιολικό δυναμικό. Δεν συμφωνούν όλοι με τη χρήση του LNG ως γέφυρας για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης. Αλλά δεδομένου ότι κάθε κομμάτι άνθρακα που εκτοπίζεται από μόρια αερίου είναι μια νίκη για τον πλανήτη, ο κόσμος θα έχει μεγάλο μερίδιο στην τελική επιτυχία του σχεδίου του Κατάρ.
Παραγωγή – Επιμέλεια – Επιλογή κειμένων (2019-2024): Γ.Δ. Παυλόπουλος
