Αυτό είναι το καλύτερο σνακ ταινίας – η μυρωδιά του και μόνο φέρνει στο μυαλό αυτόματα τους τίτλους έναρξης που παίζονται στη μεγάλη οθόνη. Είναι επίσης εθιστικό. Και φθηνό και γρήγορο. Δεν γνωρίζουμε ποιος σκέφτηκε για πρώτη φορά την ιδέα να «σκάσει» καλαμπόκι και να φτιάξει αυτές τις ελαφριές, τραγανές μπουκιές, αλλά υπάρχουν ανακαλύψεις που παραπέμπουν στο Περού και σχεδόν πριν από 7.000 χρόνια. Πώς όμως, χιλιάδες χρόνια αργότερα, ο κινηματογράφος και το ποπ κορν ανέπτυξαν τη στενή σχέση που έχουν σήμερα; Σύμφωνα με άρθρο του περιοδικού Smithsonian, τα πράγματα δεν ήταν καλά από την αρχή. Αντίθετα, το ποπ κορν είχε αρχικά απαγορευτεί από τις κινηματογραφικές αίθουσες. Ήταν η Μεγάλη Ύφεση που άλλαξε τα πράγματα και το δημοφιλές σνακ βοήθησε ακόμη και στη διάσωση της τότε νεοσύστατης κινηματογραφικής βιομηχανίας.
Από την εισαγωγή του στη Βόρεια Αμερική, το ποπ κορν έχει αυξηθεί σε δημοτικότητα, εν μέρει λόγω της εξαιρετικά διασκεδαστικής διαδικασίας παρασκευής του. Το 1848 ήταν τόσο διαδεδομένο που συμπεριλήφθηκε στο «Λεξικό των Αμερικανισμών». Μέχρι το τέλος του αιώνα μπορούσε να το βρει κανείς παντού – ειδικά σε χώρους διασκέδασης όπως τσίρκο και εκθέσεις. Στην πραγματικότητα, οι μόνοι χώροι διασκέδασης που της έλειπαν ήταν τα θέατρα και οι κινηματογράφοι.
Ένα επιπλέον πλεονέκτημα του ποπ κορν ήταν η φορητότητά του: το 1885 κυκλοφόρησε η πρώτη ατμοκίνητη μηχανή ποπ κορν, η οποία μπορούσε να στηθεί σε κάθε εκδήλωση, από αθλητικές εκδηλώσεις μέχρι υπαίθριες εκδηλώσεις. Χωρίς την ανάγκη για κουζίνα, όπως και άλλα σνακ όπως οι τηγανιτές πατάτες, μπορούν πλέον να παραχθούν μαζικά οπουδήποτε. Το δελεαστικό άρωμα που έμεινε στον αέρα μόλις έσκασε διαφήμιζε το ίδιο το προϊόν, δίνοντας στους πλανόδιους πωλητές έναν ακόμη λόγο να το προτιμήσουν. Όμως τα θέατρα το αγνόησαν και πάλι.
Σύμφωνα με τον Andrew Smith, συγγραφέα του Popped Culture: A Social History of Popcorn, οι κινηματογραφικές αίθουσες εκείνη την εποχή προσπάθησαν να μιμηθούν το στυλ των αίθουσες και να απευθυνθούν στο ίδιο καλλιεργημένο κοινό. Είχαν όμορφα χαλιά και χαλιά που ήθελαν να προστατεύσουν από το ποπ κορν που έπεφτε και οι υπεύθυνοι του θεάτρου πίστευαν ότι ο θόρυβος του μασήματος θα αποσπούσε την προσοχή των θεατών από την ταινία. Όταν οι ταινίες έγιναν ήχοι το 1927, η κινηματογραφική βιομηχανία άνοιξε σε ένα ευρύτερο κοινό, επειδή η παιδεία δεν ήταν πλέον απαραίτητη προϋπόθεση για να δεις μια ταινία (οι τίτλοι που χρησιμοποιούνται στις βωβές ταινίες για να περιγράψουν την πλοκή και τους διαλόγους περιόριζαν αυτόματα το κοινό στο οποίο μπορούσαν να απευθυνθούν ). Γύρω στο 1930, η παρακολούθηση του αμερικανικού κινηματογράφου έφτασε τα 90 εκατομμύρια θεατές την εβδομάδα. Παρόλα αυτά, οι οικοδεσπότες της αίθουσας δεν δέχτηκαν ποπ κορν. Τι θα γινόταν αν ο ήχος μπορούσε να πνίξει ακόμη και τους μικρο ήχους του μασήματος;
Το κραχ του ’29 και η Μεγάλη Ύφεση που ακολούθησε άλλαξαν τα δεδομένα. Το κοινό πήγαινε στις κινηματογραφικές αίθουσες για να διασκεδάσει χωρίς να σπάσει τα χρήματα και το ποπ κορν ήταν μια από τις λίγες «πολυτέλειες» που μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά. Οι ιδιοκτήτες κινηματογράφου μπορεί να μην έχουν ακόμη συνειδητοποιήσει τις δυνατότητες κέρδους, αλλά οι πλανόδιοι πωλητές δεν άφησαν αυτή την ευκαιρία να πάει χαμένη και άρχισαν να στήνουν τους αυτόματους πωλητές τους έξω από τους κινηματογράφους. Όλο και περισσότεροι θεατές του κινηματογράφου έβαζαν λαθραία ποπ κορν στους κινηματογράφους, αγνοώντας τις ειδικές πινακίδες που τους ζητούσαν να το αφήσουν με το παλτό τους στο βεστιάριο, οπότε οι υπάλληλοι άρχισαν τελικά να το επιτρέπουν. Αρχικά χρέωναν τέλη από πλανόδιους πωλητές που σύχναζαν στον εξωτερικό χώρο και σταδιακά απέκτησαν δικά τους μηχανήματα. Λέγεται ότι σε αρκετές περιπτώσεις το ποπ κορν και τα πρόσθετα κέρδη που απέφερε έσωσαν τους κινηματογράφους από την οικονομική κατάρρευση.
Τι λέμε ποπ κορν στην Ελλάδα;
Πέρα από την κινηματογραφική ιστορία του ποπ κορν στις ΗΠΑ (και στον υπόλοιπο κόσμο ακολουθούν το παράδειγμα), η εσωτερική περιοδεία του είναι επίσης ενδιαφέρουσα. Πιο συγκεκριμένα, τα πολυάριθμα τοπικά του ονόματα σε όλη την Ελλάδα. Πες μου πώς λένε ποπ κορν στο χωριό σου, πες μου από πού είσαι, θα μπορούσε κάποιος να υποστηρίξει. Κάποια ονόματα είναι φωνητικά (βλ. patlakia στην Ξάνθη ή chat pat στην Καβάλα), άλλα ελκύουν με την εμφάνισή τους (βλ. φυσαλίδες στις Σέρρες) και άλλα ακούγονται εντελώς ακατανόητα για τους αμύητους [βλ. φραγκοκύταρα (!) στην Κάλυμνο]. Με τη βοήθεια της Wikipedia και μια μίνι έρευνα μεταξύ συναδέλφων, δημιουργήσαμε την παρακάτω λίστα. Μη διστάσετε να προσθέσετε!
- Πριτσάλες, στα Δολιανά Ιωαννίνων
- Παπαδούλους στην Ημαθία
- Πατλάκια, σε Δράμα, Ξάνθη, Κομοτηνή
- Τσάκλια στην ποντιακή διάλεκτο
- Κοκονέλες στην Κέρκυρα
- Καρύδες στην Πάργα
- Chat pat στην Καβάλα
- Σιτάρι, σιταρόχορτο και σιταρόχορτο στην κυπριακή διάλεκτο
- Βαμπουλίτσες στον Τρανόβαλτο Κοζάνης
- Παπαρδέλες στο Νεοχώρι Υπάτης Φθιώτιδας
- Κουκουφρικές στη Βοιωτία
- Φασόλια στην Άρτα
- Παπαδίτσες στα Ιωάννινα
- Παπαλουτσές, ευρύτερα στο Ν. Σερρών
- Σκαστέρα, στη Μαύρη Θάλασσα στις Σέρρες
- Φούσκες στο Αηδονοχώρι Σερρών
- Πατλαντικάς ή πατλάκια στο Σκουτάρι Σερρών
- Παπαλιόσκες στη Νικόκλεια Σερρών
- Παρπαζόλη ή παπαρούζες, στην περιοχή Νιγρίτα Σερρών
- Παπαλούτσκες στη Βαμβακούσσα Σερρών
- Παποσκές στο Χρυσό Σερρών
- Gagaskesa στον Δρυμό Θεσσαλονίκης
- Σκαζμούτρες στους Στρόπωνες της Εύβοιας
- Φραγκοκυτάρα στην Κάλυμνο
- Παπούσκες, στην Κοζάνη και σε ορισμένα χωριά του νομού Έβρου
- Ζυμαρικά, παπαρδούλες, «κατσιούλας», κοκουσαριάς, στην Ήπειρο κ.λπ.
