Ήταν άνοιξη του 1974 όταν το ακροδεξιό “Estanto Novo” (“Νέο Κράτος”), ως το καθεστώς που βρισκόταν στην εξουσία στην Πορτογαλία από τη δεκαετία του 1920 υπό την επί δεκαετίες ηγεσία του Antonio de Oliveira Salazar, κατέρρευσε τελικά και ανατράπηκε μέσα σε λίγες ώρες.μέσω της σχεδόν αναίμακτης «Επανάστασης του Γαρύφαλλου».
Ωστόσο, ακριβώς 50 χρόνια αργότερα (1974 – 2024), η νοσταλγία του Σαλαζάρ και του Καετάνο επανέρχεται στο προσκήνιο, ενισχυμένη πολιτικά, όχι ως κυβέρνηση, αλλά ως αδιαμφισβήτητος ρυθμιστής της εξέλιξης της πολιτικής κατάστασης.
Νικητές και ηττημένοι
Οι Πορτογάλοι προσήλθαν στις κάλπες νωρίς την περασμένη Κυριακή, 10 Μαρτίου.
Ο μεγάλος χαμένος της βραδιάς των εκλογών: η κεντροαριστερά Σοσιαλιστικό Κόμμα (Partido Socialista – PS) του απερχόμενου Πρωθυπουργού Αντόνιο Κόσταστην οποία το ποσοστό αυτό μειώθηκε σχεδόν κατά 13% (από 41,4% σε 28,6%) και ο αριθμός των εδρών μειώθηκε κατά 43 (από 120 σε 77).
Ο μεγάλος νικητής από την άλλη πλευρά του πολιτικού φάσματος: Ο ακροδεξιός Τσέγκα του Αντρέ ΒεντούραΟπου σημείωσε αύξηση του μεριδίου κατά 11 ποσοστιαίες μονάδες (από 7,2% σε 18,1%) και αύξηση του αριθμού των εδρών κατά 36 (από 12 σε 48).
Τουλάχιστον προς το παρόν, τα εναπομείναντα κοινοβουλευτικά κόμματα, μικρά και μεγάλα, δηλώνουν ότι δεν θα συνεργαστούν με τον Τσέγκα του 41χρονου Βεντούρα. Ο πρώην μαθητευόμενος κληρικός εργαζόταν μεταξύ άλλων ως ποδοσφαιρικός σχολιαστής, πριν αποφασίσει να μπει στον «χώρο» της πολιτικής…
Πρωθυπουργός της ακροδεξιάς
Ωστόσο, χωρίς την έδρα μιας παράταξης στην Πορτογαλία, δεν μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση πλειοψηφίας επειδή οι αριθμοί είναι άγνωστοι.
Μέση δεξιά Σοσιαλδημοκρατικό Κόμμα (Partido Social – PSD) z Λουίς Μαυροβούνιο πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά την περασμένη Κυριακή υπό τρικομματική αιγίδα Δημοκρατική Συμμαχία (ΑΝΑΚΟΙΝΩΣΗ), αλλά με συγκεντρωμένες 79 έδρες απέχει πολύ από την κοινοβουλευτική πλειοψηφία τουλάχιστον 115-116 εδρών (από 230 έδρες στο πορτογαλικό κοινοβούλιο).
Όσο για τα μικρά κόμματα, είναι ήδη πολύ μικρά ως προς τον αριθμό των εδρών για να μπορέσουν να επηρεάσουν την εξέλιξη της κατάστασης. Οι πέντε παρατάξεις μαζί δίνουν μόλις 22 έδρες, ενώ οι υπόλοιπες 210 μοιράζονται σε τρία κόμματα: 79 στο PSD, 77 στο PS και 48 στο Chega. Με αυτά τα δεδομένα σε άλλη χώρα, για παράδειγμα τη Γερμανία, θα μπορούσαμε πιθανώς να δούμε την προοπτική ενός «μεγάλου συνασπισμού». Ωστόσο, στην Πορτογαλία, ο μόνος «μεγάλος συνασπισμός» που φαίνεται επί του παρόντος πιθανός είναι εκείνοι που αντιτίθενται στον ακροδεξιό συνασπισμό Chega… αλλά δεν μπορούν να ενωθούν ταυτόχρονα κάτω από τη σημαία του πλειοψηφικού κυβερνώντος συνασπισμού.
Δυσοίωνες προοπτικές
«Οι προοπτικές για έναν μεγάλο συνασπισμό μεταξύ τους είναι μηδενικές», γράφουν χαρακτηριστικά οι FT, αναφερόμενοι στα δύο μεγαλύτερα κομματικά μπλοκ: την κεντροδεξιά Δημοκρατική Συμμαχία (AD) από τη μια και τους Σοσιαλιστές (PS) από την άλλη με 46- του έτους Πέδρο Νούνο Σάντος, ο οποίος έχει ήδη αντικαταστήσει τον Κόστα σε ηγετική θέση του κόμματος.
Όπως έχουν τα πράγματα αυτή τη στιγμή, η κεντροδεξιά του Λουίς Μαυροβούνιο, που ήρθε πρώτη στις δημοσκοπήσεις της Κυριακής, πιθανότατα θα καταφέρει να σχηματίσει κυβέρνηση μειοψηφίας. Αυτή αλλά μπορεί να χαλάσει όταν σε λίγους μήνες – στο τέλος του τρέχοντος έτους – έρθει η ώρα να ψηφίσουμε για τον προϋπολογισμό του 2025.
Το Μαυροβούνιο θα μπορούσε ενδεχομένως να εισέλθει ξανά σε πρόωρες εκλογές το 2025 με την ελπίδα να αυξήσει το μερίδιο των ψηφοφόρων του, όπως έκαναν οι Σοσιαλιστές υπό τον Αντόνιο Κόστα το 2019-2022.
Υπενθυμίζεται ότι η Πορτογαλία έχει εισέλθει σε πρόωρες εκλογές δύο φορές τα τελευταία χρόνια: τον Ιανουάριο του 2022 και ξανά την περασμένη Κυριακή (10 Μαρτίου 2024).
Και τα δύο μεγάλα κόμματα μπορούν να ελπίζουν σε μια αντιστροφή της συσχέτισης, η οποία μπορεί να προέλθει κυρίως μέσω διαδικαστικών διαδικασιών.
Ο ελέφαντας στην αίθουσα, ωστόσο, είναι η ακροδεξιά, η οποία αυτή τη στιγμή ενισχύει τη θέση της ως ο τρίτος πόλος στην Πορτογαλία, κερδίζοντας 48 έδρες σε σύνολο 230 και με συνθήματα βγαλμένα από το παρελθόν Σαλαζάρ, όπως «πατρίδα, θρησκεία , οικογένεια, δουλειά» («Deus, pátria, família e trabalho»), λίγους μόλις μήνες πριν από τις ευρωεκλογές του Ιουνίου.
ο Φτάνει, ένα κόμμα που κατηγορείται για ρατσισμό και ξενοφοβία, έλαβε μέρος σε εθνικές εκλογές για πρώτη φορά το 2019, κερδίζοντας μόνο 1,3% και μία έδρα. Πέντε χρόνια μετά, το μερίδιό της έχει ήδη ξεπεράσει το 18% και ο αριθμός των εδρών πλησιάζει τις 50, ενώ συνεχίζει να ενισχύεται εκλογικά, «επενδύοντας» στην επικοινωνία για την καταπολέμηση της διαφθοράς, της γραφειοκρατίας, της εγκληματικότητας, του παλιού δικομματισμού και της λαθρομετανάστευσης. .
Ωστόσο, ειδικά μπροστά στην υποτιθέμενη διαφθορά, η παράταξη του 41χρονου Αντρέ Βεντούρα θα αντλούσε «δικαίωση» από το γεγονός ότι ο ίδιος ο Αντόνιο Κόστα παραιτήθηκε από την πρωθυπουργία τον Νοέμβριο του 2023 υπό το βάρος του σκανδάλου διαφθοράς…
Ο Τσέγκα ουσιαστικά βγήκε από την απομόνωση. Με το 18,1% που συγκέντρωσε την περασμένη Κυριακή βρίσκεται στο επίκεντρο των πολιτικών γεγονότων και αν η Πορτογαλία πάει ξανά σε πρόωρες εκλογές στο άμεσο μέλλον, υπάρχει πιθανότητα να αυξήσει ακόμη περισσότερο το ποσοστό του, που είναι χαρακτηριστικό της προειδοποίησης, Marina Costa Lobo, διευθύντρια του Ινστιτούτου Κοινωνικών Επιστημών της Λισαβόνας.
Προβλήματα
Την περασμένη Κυριακή, ο Τσέγκα έλαβε τις ψήφους των σοσιαλιστών, της κεντροδεξιάς, καθώς και τις τάξεις των νέων που προσήλθαν στις κάλπες για πρώτη φορά: μια αρκετά μεγάλη ομάδα ψηφοφόρων που εμφανίζεται, αλλά όλοι ανησυχούν ζητήματα όπως οι χαμηλοί μισθοί, οι οποίοι παραμένουν χαμηλοί, αντίθετα, η αύξηση του κόστους στέγασης, η διαφθορά, η μετανάστευση, καθώς και η εγκληματικότητα, που πολλοί Πορτογάλοι συνδέουν με τους Ρομά και άλλες μειονοτικές κοινότητες.
«Πρέπει να συνειδητοποιήσουμε ένα πράγμα. Δεν είναι φασίστες. Δεν είναι ακροδεξιοί. Αυτοί είναι θυμωμένοι ψηφοφόροι πεπεισμένοι ότι η χώρα τους βρίσκεται σε χάος», σχολίασε ο συνταξιούχος Πορτογάλος διπλωμάτης Φρανσίσκο Σέισας ντα Κόστα σε συνέντευξή του στους FT.
Έχοντας υπόψη τις ευρωεκλογές του Ιουνίου, η ευρωπαϊκή ακροδεξιά δεν θα μπορούσε να μην γιορτάσει τον Chega (μέρος του Eurogroup Identity and Democracy μαζί με την Ιταλική Λίγκα, τον Εθνικό Συναγερμό της Γαλλίας Μαρίν Λεπέν, το Γερμανικό AfD κ.λπ.). Υπενθυμίζουμε ότι στις προηγούμενες ευρωεκλογές του 2019, ο Αντρέ Βεντούρα και ο Τσέγκα έλαβαν μόνο 1,5% και μηδέν έδρες… Φέτος;