Βιβλίο της Sarah Green Carmichael
«Θα είστε στο γραφείο μου αύριο στις 9 το πρωί με μια λίστα με ονόματα».
Ο Νταγκ πίεσε τον Εντ και τον Άλβι να απολύσουν μέρος του μικρού τους τμήματος. Ο Εντ και ο Άλβι δεν ήθελαν να το κάνουν, αλλά η μητρική εταιρεία δυσκολευόταν και φαινόταν ότι ήταν επιτέλους «η ώρα της κρίσης».
Το επόμενο πρωί εμφανίστηκαν στο γραφείο του Νταγκ με μια λίστα που περιελάμβανε δύο ονόματα: τα δικά τους.
Ο Νταγκ έκανε πίσω.
Αυτή η ιστορία παρουσιάζεται σε ένα νέο βιβλίο των καθηγητών του Στάνφορντ, Robert Sutton και Huggy Rao, “The Friction Project: How Smart Leaders Make the Right Things Easier and the Wrong Things Harder”. Το αναφέρουν ως παράδειγμα «θωράκισης» όπου οι μάνατζερ «εκτρέπουν και απορροφούν την πίεση από πάνω».
Μια αλλαγή παραδείγματος
Η ιστορία του Ed και του Alvie είναι καλή, αλλά παλιά – το 1985, χρησιμοποιούσαν ο ένας τον άλλον ως ασπίδα. Οι μαζικές απολύσεις είχαν γίνει φαινόμενο μόλις λίγα χρόνια νωρίτερα, με σοβαρή δυστοκία στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Σύμφωνα με έρευνα του κοινωνιολόγου Art Budros, το 1979 λιγότερο από το 5% των εταιρειών του Fortune 100 ανακοίνωσαν απολύσεις.
Ακόμη και στη δεκαετία του 1980, όταν η συρρίκνωση έγινε πιο κοινή, τα στελέχη που βασίζονταν σε αυτήν αποκαλούνταν «εταιρικοί δολοφόνοι» και τους έδιναν παρατσούκλια όπως «Neutron» και «Chainsaw».
Πόσο άλλαξαν οι καιροί! Το 1994, σχεδόν το 45% των μεγαλύτερων εταιρειών της Αμερικής ανακοίνωσαν απολύσεις. Η συρρίκνωση δεν ήταν πλέον ένδειξη προβλημάτων της εταιρείας. Αυτό έχει γίνει πρακτική διαχείρισης ρουτίνας – και ακόμη περισσότερο σήμερα.
Η σύντομη περιγραφή των περικοπών που ανακοινώθηκαν το 2023 δείχνει ότι το 58% των εταιρειών του Fortune 100 ανακοίνωσε απολύσεις πέρυσι, συμπεριλαμβανομένων των Citigroup, Goldman Sachs και των τεχνολογικών κολοσσών Meta Platforms, της Microsoft και της μητρικής Google Alphabet.
Άλλο ένα 5% των εταιρειών ανακοίνωσε περικοπές θέσεων εργασίας τον πρώτο μήνα του 2024. Ορισμένες από αυτές τις εταιρείες έκαναν επίσης περικοπές προσωπικού το 2022 και το 2021. Καθώς οι απολύσεις γίνονται πιο συχνές, δεν είναι περίεργο που οι Gen Zers δεν δίνουν ιδιαίτερη σημασία στη δημοσίευση βίντεο απολύσεων στο Τικ Τοκ.
Οι επιπτώσεις της «κοινότητας»
Η κοινοτοπία των απολύσεων έχει πείσει μια γενιά διευθυντικών στελεχών ότι δεν υπάρχει άλλος τρόπος να λειτουργήσει μια επιχείρηση, πράγμα που σημαίνει ότι οι περιοδικές περικοπές θέσεων εργασίας είναι απαραίτητες, ακόμη και επωφελείς για τις εταιρείες. Αλλά δεν είναι. Οι τακτικές απολύσεις είναι ένα χαρακτηριστικό παράδειγμα μιας κοινής αλλά βαθιά καταστροφικής επιχειρηματικής πρακτικής. Πληγώνουν ανθρώπους, εταιρείες και κοινωνία.
Οι άνθρωποι που χάνουν τη δουλειά τους υποφέρουν φυσικά ψυχολογικά και οικονομικά, αλλά οι οργανισμοί που απολύουν συνήθως υπαλλήλους έχουν επίσης κόστος. Απλώς φέρτε μου μερικά νέα πρόσωπα και αφήστε το HR να απολύσει όποιον δεν τα καταφέρει.
Μεταξύ των ανθρώπων που έχουν βιώσει απολύσεις, το ηθικό και η αφοσίωση στην εργασία «φθίνουν». Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι αυτές οι επιπτώσεις διαρκούν περίπου τρία χρόνια, οπότε είναι πιθανό να υπάρξουν περισσότερες απολύσεις.
Και η μείωση σπάνια φέρνει το αναμενόμενο οικονομικό αποτέλεσμα. Η κερδοφορία υποφέρει, όπως και οι δείκτες καινοτομίας, ποιότητας και ασφάλειας. Ενώ οι επενδυτές μπορεί να καλωσορίζουν τις απολύσεις διατηρώντας τις τιμές των μετοχών υψηλότερες για μία ή δύο ημέρες, μακροπρόθεσμα, οι απολύσεις συνδέονται με σταθερές ή πτωτικές τιμές των μετοχών, ειδικά όταν δεν αντικατοπτρίζουν μια αλλαγή στις εταιρικές προτεραιότητες.
Μια οικονομία που εξαρτάται από μαζικές απολύσεις υφίσταται πτώση της εμπιστοσύνης. «Οι απολύσεις υπονομεύουν την εμπιστοσύνη σπάζοντας τη σύνδεση μεταξύ προσπάθειας και ανταμοιβής», όπως το έθεσαν η Sandra Sucher και η Marilyn Morgan Webster του Harvard Business School. Το αποτέλεσμα είναι ένας βαθύς κυνισμός για την αξία της αφοσίωσης.
Παραβίαση του ψυχολογικού συμβολαίου
Νομίζω ότι όλοι καταλαβαίνουν ότι οι φτωχοί μπορούν να απολυθούν ή ότι οι υπάλληλοι που διαφωνούν συνεχώς με τα αφεντικά τους κινδυνεύουν να απολυθούν. Όταν όμως κάποιος εργάζεται υπεύθυνα σε μια εταιρεία για 20 χρόνια και μετά απολύεται για αδιευκρίνιστο λόγο, πχ «αναδιάρθρωση», το γεγονός αυτό «σπάει» το ψυχολογικό συμβόλαιο μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων.
Ωστόσο, οι απολύσεις είναι πλέον εδραιωμένες στη σύγχρονη οικονομία. Σήμερα, είναι δύσκολο να φανταστεί κανείς έναν μάνατζερ να παίρνει μια θέση όπως ο Ed και ο Alvie ή ακόμα και να βλέπει το νόημα να το κάνει.
Όσο για τους δύο, η μητρική τους εταιρεία πούλησε σύντομα το μικρό της τμήμα σε ένα άνεργο στέλεχος τεχνολογίας.
Ο Ed και ο Alvy είναι, φυσικά, ο Ed Catmull και ο Alvy Ray Smith. Οι άνθρωποι για τους οποίους πάλεψαν τόσο σκληρά για να υπερασπιστούν τελικά έγιναν Pixar. Ο άνεργος που αγόρασε την ομάδα τους ήταν ο Steve Jobs, ο οποίος πλήρωσε 5 εκατομμύρια δολάρια για αυτήν το 1986 και την πούλησε στη Walt Disney το 2006 για πάνω από 7 δισεκατομμύρια δολάρια.
Ωστόσο, αυτό συνέβη εδώ και πολύ καιρό. Το 2024, όταν η μητρική εταιρεία παλεύει ξανά με προβλήματα, η Pixar φέρεται να σχεδιάζει… απολύσεις.
Παραγωγή – Επιμέλεια – Επιλογή κειμένων (2019-2024): Γ.Δ. Παυλόπουλος
