Ο πρώην πρόεδρος αναφέρθηκε στην έλλειψη παιδείας, την έλλειψη προσωπικότητας και την υπεροχή του χρηματοπιστωτικού τομέα έναντι του θεσμικού για την καταπολέμηση της κλιματικής κρίσης, αλλά και τι πρέπει να γίνει αμέσως πριν να είναι πολύ αργά για τον πλανήτη και τις μελλοντικές γενιές της Δημοκρατίας της Πολωνίας, ακαδημαϊκός και επίτιμος καθηγητής της Νομικής Σχολής ΕΚΠΑ, Προκόπης Παυλόπουλος και καθηγητής και γενικός γραμματέας της Ακαδημίας Αθηνών, Χρήστος Ζερεφόςκατά τη διάρκεια συνομιλίας με τη δημοσιογράφο Καθημερινή Τασούλα Επτακούλη στο πλαίσιο του 9ου Οικονομικού Φόρουμ στους Δελφούς.
Ο κ. Παυλόπουλος τόνισε ότι «η θεσμική απάντηση στην «άμεση» κλιματική κρίση έχει καθυστερήσει δραματικά» και τόνισε ότι «Τόσο η διεθνής κοινότητα όσο και η Ευρωπαϊκή Ένωση χρησιμοποίησαν «επιμηθεϊκές» τακτικές». Όπως σημείωσε, «μέχρι τη δεκαετία του 1970, τα περιβαλλοντικά ζητήματα γενικά και η κλιματική αλλαγή ειδικότερα, που οδήγησε στην κλιματική κρίση, δεν απασχολούσαν τη διεθνή κοινότητα όσον αφορά τους θεσμικούς και ρυθμιστικούς κανονισμούς. Κατά συνέπεια, το διεθνές δίκαιο τους «αγνόησε» εντελώς.
Αυτό, σύμφωνα με τον κ. Παυλόπουλο, οφείλεται στο ότι μέχρι τότε τα περιβαλλοντικά ζητήματα θεωρούνταν διαχρονικά τοπικά ή και περιφερειακά και εμφανίζονταν μόνο σε περιοχές με έντονη βιομηχανική δραστηριότητα και ανάπτυξη. Τόνισε επίσης ότι, σε προφανή «αντίθεση» με το διεθνές δίκαιο, το ευρωπαϊκό δίκαιο περιέχει πολλές διατάξεις που είναι επαρκείς ως προς το ρυθμιστικό περιεχόμενο -αν και αυτές υιοθετήθηκαν επίσης με καθυστέρηση- που σχετίζονται με το περιβάλλον και, κατά συνέπεια, την κλιματική αλλαγή και το κλίμα. κρίση, ενώ η εφαρμογή τους εγγυάται σαφώς ο δικαστικός μηχανισμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με επικεφαλής το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ).
Απόφαση του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων της 9ης Απριλίου 2024
Ωστόσο, χαρακτήρισε ο κ. Παυλόπουλος “ένας παρήγορος οιωνός” Δυναμική ενεργοποίηση των αρχών του διεθνούς δικαίου στον τομέα της ανθρώπινης προστασίας από τις επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής και της κλιματικής κρίσης, η τελευταία απόφαση (της 9ης Απριλίου 2024) του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «Verein KlimaSeniorinnen Schweiz and others v. Ελβετία» (αρ. αίτησης 53600/20) .
Όπως εξήγησε, «με αυτή την απόφαση, που ελήφθη με συντριπτική πλειοψηφία (16 προς 1), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων έκανε δεκτή την έφεση της ελβετικής ένωσης «Ηλικιωμένες για την προστασία του κλίματος» – 2.500 γυναίκες ηλικίας 73 ετών μεσοπρόθεσμα – κατά της Ελβετίας, ως κράτους μέλους του Συμβουλίου της Ευρώπης, η οποία δεν έχει εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της βάσει του διεθνούς δικαίου για ποσοτικοποίηση των εθνικών ορίων για τη μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου.
Σημείωσε επίσης ότι «η εν λόγω απόφαση αποτελεί κλασικό παράδειγμα «arrêt de principe» του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, δεδομένου ότι για πρώτη φορά αναγνωρίζεται ότι μια παραβίαση από κράτος μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης τις υποχρεώσεις της βάσει του διεθνούς δικαίου για την κλιματική αλλαγή και την κλιματική κρίση, συνεπάγεται επίσης παραβίαση συγκεκριμένων διατάξεων της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα».
Μάλιστα το παρατήρησε «Σε αυτή την περίπτωση, το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο ο άνθρωπος διαπίστωσε ότι η προαναφερθείσα παράλειψη της Ελβετίας είχε ως αποτέλεσμα ευθεία παραβίαση εκ μέρους της των διατάξεων του άρθ. 8 της Ευρωπαϊκής Σύμβασης για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα σχετικά με το σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής.
Σημαντικά κενά στην αποτελεσματική εφαρμογή του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου στην πράξη
Ωστόσο, τόνισε ότι «το διεθνές περιβαλλοντικό δίκαιο -όπως και το διεθνές δίκαιο γενικότερα- παρουσιάζει, από την άποψη της κανονιστικής του ισχύος, σημαντικές ελλείψεις ως προς την αποτελεσματική εφαρμογή του στην πράξη. Κάτι που κάνει ακόμη πιο δυσοίωνη την προοπτική επαρκούς σεβασμού αυτών των κανόνων που στοχεύουν στην αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης σε παγκόσμια κλίμακα».
Ειδικότερα, σημείωσε ότι «το βασικό μειονέκτημα της προαναφερθείσας μειωμένης κανονιστικής «αξιοπιστίας» του διεθνούς δικαίου, άρα και του διεθνούς περιβαλλοντικού δικαίου, είναι η μειωμένη κανονιστική εμβέλεια και η επάρκεια των αρχών του, ανεξάρτητα από τη μορφή που έχει το κείμενο – px συμφωνία, συνθήκη κ.λπ. – βάσει της οποίας καλύπτονται. Και αυτό το περιορισμένο κανονιστικό πεδίο εφαρμογής και επάρκεια των διατάξεων του διεθνούς δικαίου έχει την πιο καταστροφική πηγή του στην έλλειψη επαρκών μηχανισμών δικαιοδοσίας κυρώσεων που θα μπορούσαν να εγγυηθούν στην πράξη την κανονιστική τους εγκυρότητα, ή ακόμα και erga omnes».
Τέλος, υποστήριξε ότι η Ευρώπη πρέπει να παίξει ένα τέτοιο παιχνίδι έναν πλανητικό ρόλο στις προσπάθειες για την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης, και παρατήρησε ότι, δυστυχώς, ζούμε σε έναν κυνικό κόσμο όπου οι δυνάμεις σκέφτονται μόνο με οικονομικούς όρους, και οι ενέργειες και οι αποφάσεις τους χαρακτηρίζονται από την ανωτερότητα της οικονομίας έναντι των θεσμών. Ωστόσο, σημείωσε ότι η Ευρώπη δεν έχει τη δύναμη που χρειάζεται για να παίξει αυτόν τον ρόλο, διότι της λείπουν ιδιαίτερα οι προσωπικότητες λήψης αποφάσεων, ώστε οι πολιτικές της να μπορούν να αποτελέσουν «πλανητικό δείκτη κατεύθυνσης».
Όπως δήλωσε, «το βάρος είναι βαρύ» και εξέφρασε φόβο ότι «αν συνεχίσουμε σε αυτό το μονοπάτι, θα πρέπει απλώς να επιλέξουμε ανάμεσα στο Βασανιστήριο του Ταντάλου και τον Σίσυφο». Μάλιστα, τόνισε ότι και τα δύο οδηγούν σε αδιέξοδο και αποδιοργανώνουν τον άνθρωπο και την ανθρωπότητα, ενώ εξέφρασε την ελπίδα «για να μην το ζήσουμε εμείς και οι μελλοντικές γενιές».
Καθηγητής Χρήστος Ζερεφός: «Η εκπαίδευσή μας είναι δραματική»
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Χρήστος Ζερεφός περιέγραψε με μαύρα γράμματα τις τακτικές και τις πολιτικές που οδήγησαν τον πλανήτη στη σημερινή θλιβερή κατάστασή του και τόνισε μεταξύ άλλων το μεγάλο κενό στην εκπαίδευση που υπάρχει σήμερα σε όλες τις βαθμίδες και ιδιαίτερα στα σχολεία. τον τρόπο καταπολέμησης της κλιματικής κρίσης. Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι «η παιδεία μας είναι δραματική» και πρόσθεσε ότι «ο φόβος είναι η μόνη προστασία που έχει η φύση απέναντι στον άνθρωπο». Ειδικότερα, υπενθύμισε ότι από αρχαιοτάτων χρόνων τα άλση και οι πηγές βρίσκονταν υπό την προστασία των Θεών ώστε οι κοινοί θνητοί να τα σέβονται και υποστήριξε ότι «σήμερα δεν σέβονται ούτε τα ιερά ούτε τα ιερά…».
Απαντώντας σε σχετική ερώτηση της δημοσιογράφου της Καθημερινής Τασούλας Επτακοίλη, χαρακτήρισε δεινή τη συνολική εικόνα στη Μεσόγειο και προειδοποίησε για σημαντική πτώση της στάθμης των υπόγειων υδάτων σε περιοχές όπου δεν υπάρχει βιομηχανική ή τουριστική δραστηριότητα και αναφέρθηκε στο παράδειγμα της χερσονήσου. Όαση Arabian και Faran.
«Η έρημος είναι ένα μεγάλο σχολείο και έχει πολλά μυστικά να ανακαλύψουμε, όπως και η θάλασσα», πρόσθεσε ο καθηγητής Ζερεφός και τόνισε ότι «η ζωή στην έρημο και το οικοσύστημά της είναι ο μεγαλύτερος δάσκαλος των φαινομένων αυτής της ξηρασίας».
Περιγράφοντας την παγκόσμια σκηνή της τελευταίας πενταετίας, θυμήθηκε τα εξής “αμετάτρεπτα”: 1,5 δισεκατομμύριο ζώα κάηκαν στις πυρκαγιές της Αυστραλίας πριν από τρία χρόνια, καθώς και ολόκληρο το δάσος του Μάουι, του τροπικού νησιού της Χαβάης, όχι ως αποτέλεσμα ηφαιστειακής έκρηξης, αλλά λόγω ανθρώπινης αμέλειας. Χαρακτήρισε επίσης τις πρόσφατες πυρκαγιές στην Κρήτη ως καταστροφικές, σηματοδοτώντας την πρώτη φορά που το νησί βιώνει τέτοια περίοδο και σημείωσε ότι, σε συνδυασμό με την ξηρασία και τον άνεμο, αυτό είχε καταστροφικές συνέπειες λόγω της έλλειψης σεβασμού και παραμέλησης της φύσης από ορισμένους συνανθρώπους μας που ήθελαν να κάψουν λαχανικά με 8 μποφόρ.
Αναφερόμενος στη Συμφωνία του Παρισιού, επεσήμανε ότι μετά το 2050, όλα τα παγκόσμια κλιματικά μοντέλα δείχνουν ότι αν συνεχίσουμε αυτή την εξέλιξη, και ειδικότερα τις εκπομπές αερίων που εμποδίζουν τη Γη να ψύχει προς το διάστημα, τότε όχι η λειτουργία δεν λειτουργεί. συγκλίνουν στη λύση. Υπενθύμισε επίσης ότι σύμφωνα με την παραπάνω Συμφωνία, μέχρι το 2030 θα πρέπει να καταβληθούν προσπάθειες για να απαλλαγούμε από το 80% των ορυκτών καυσίμων με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Ουσιαστικά το τόνισε Η Ελλάδα και η νότια Γαλλία είναι το «εμιράτο» των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, γιατί έχουμε τα πάντα: Η Ελλάδα έχει πλούτο ανανεώσιμων πηγών ενέργειας επειδή έχει ένα μωσαϊκό κλίματων που αλληλεπιδρούν και τα οποία, δυστυχώς, κινδυνεύουν από αλλαγές στη θερμοκρασία του αέρα και του νερού κατά μισό ή ένα βαθμό Κελσίου.
Όπως είπε, «Αυτά είναι πράγματα που μπορούμε να κάνουμε. Έχουμε τους πόρους, απλά πρέπει να τους αποκτήσουμε». Ωστόσο, σημείωσε ότι «υπάρχει τέτοια καχυποψία στη χώρα μας. Υπάρχει αυτή η φτώχεια και υπάρχει και δουλοπρέπεια απέναντι στο χρήμα», πρόσθεσε ότι «οι πραγματικοί επιχειρηματίες θα βρουν τώρα την ευκαιρία να βγάλουν χρήματα. Πολύ περισσότερα από όσα έπαιρναν από το πετρέλαιο». Κατέληξε επισημαίνοντας ότι οι άνθρωποι πρέπει να μάθουν να αντιμετωπίζουν τα ακραία καιρικά φαινόμενα.
ΜΑΙΜΟΥ / ΜΕΒ