Το 2023, στην 28η ετήσια Διάσκεψη των Ηνωμένων Εθνών για την Κλιματική Αλλαγή, σχεδόν 200 χώρες υποσχέθηκε να μας βοηθήσει να φτάσουμε εκεί στο “καθαρό μηδέν” – το σημείο στο οποίο ο ανθρώπινος πολιτισμός δεν θα μεταδίδεται πλέον αέρια θερμοκηπίου – έως το 2050 Περισσότερα από οι μισές από τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο ανέλαβαν ποσοτικές δεσμεύσεις. Εάν μπορούμε να το κάνουμε αυτό, ίσως μπορέσουμε να το μειώσουμε υπερθέρμανση του πλανήτη ΣΕ όχι περισσότερο από 1,5 βαθμούς Κελσίουπου θα ήταν ακριβό και επιβλαβές.
Υπήρχε μια αντίστοιχη ανάγκη εξαιρετικά δύσκολο να γίνει αποδεκτή από την ανθρωπότητα. Μόνο στην περσινή σύνοδο του ΟΗΕ οι παγκόσμιοι ηγέτες αναγνώρισαν γραπτώς για πρώτη φορά την ανάγκη για μια βιώσιμη Γη «απομακρύνομαι από τα ορυκτά καύσιμα». Τώρα βρισκόμαστε αντιμέτωποι με ένα δεύτερο νοητικό άλμα, εξίσου περίπλοκο: την αποδοχή του εκπληκτική κλίμακα και αυτός επείγον της μετάβασης στο καθαρό μηδέν. Μόνο τότε θα υπάρχει η ευκαιρία να το πετύχετε.
Το χρονοδιάγραμμα είναι οδυνηρά σύντομο – μετά βίας 26 χρονών. Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) αναπτύσσει λεπτομερή σενάρια μετάβασης, παρακολουθώντας τα 550 τεχνολογίες καθαρής ενέργειας ΚΑΙ 400 ορόσημα που θα πρέπει να εκπληρώσουμε στην πορεία. Ο κατάλογος των τομέων που απαιτούν επαναστατική πρόοδο περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων: ενεργειακή απόδοση, αιολική ενέργεια, φωτοβολταϊκών υποδομών, αποθήκευσης ενέργειας και πολλά πολλά άλλα. Μόνο σε μερικές από αυτές τις περιοχές κινούμαστε προς τη σωστή κατεύθυνση με την απαραίτητη ταχύτητα.
Υπάρχουν πολλά πιθανά μονοπάτια, αλλά κανένα από αυτά δεν είναι εύκολο. Εκτός από τις τεχνολογικές προκλήσεις, απαιτείται μετασχηματισμός εκπληκτικά υψηλά χρηματικά ποσά. Οι εκτιμήσεις ποικίλλουν: το 2022, μια παγκόσμια εταιρεία συμβούλων McKinsey έδειξε ότι οι επιχειρήσεις, οι κυβερνήσεις και τα νοικοκυριά σε όλο τον κόσμο πρέπει να ξοδεύουν μαζί $275 τρισεκατομμύρια από τώρα έως το 2050φτάνοντας σε βραχυπρόθεσμη αιχμή στις 8,8% του παγκόσμιου Ακαθάριστου Εγχώριου Προϊόντος. Μια νέα έκθεση από την ερευνητική του ομάδα BloombergNEF θέτει την τιμή της επίτευξης καθαρού μηδενός χαμηλότερη από τη McKinsey, αν και αυτός ο αριθμός εξακολουθεί να είναι εντυπωσιακός: 215 τρισεκατομμύρια δολάρια.
Ωστόσο, πρέπει να γνωρίζετε ότι μια τόσο τεράστια δαπάνη δεν είναι μόνο κόστος. Πρόκειται για μια εξαιρετική επένδυση σε ένα νέο ενεργειακό σύστημα, που ανοίγει το δρόμο για κερδοφόρες βιομηχανίες, πλεόνασμα θέσεων εργασίας ΚΑΙ χαμηλότερο ενεργειακό κόστος για καταναλωτές αγαθών όπως π.χ ηλεκτρικά οχήματα ΚΑΙ αντλίες θερμότητας. Επιπλέον, περίπου τα δύο τρίτα του τρισεκατομμυρίου δαπανών θα μπορούσαν να ανακατευθυνθούν μακριά από τις αυξητικές δαπάνες επιδείνωση του συστήματος ορυκτών καυσίμωνσύμφωνα με τη McKinsey. Ωστόσο, η απαιτούμενη ένεση νέων χρημάτων είναι Κατά μέσο όρο 3,5 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίωςπου είναι περίπου το ήμισυ του συνόλου των εταιρικών κερδών ή το ένα τέταρτο όλων των φορολογικών εσόδων παγκοσμίως.
Ωστόσο, οι πλούσιες κοινωνίες έχουν υλοποιήσει έργα με συγκρίσιμα μεγάλες φιλοδοξίες στο παρελθόν. Το Net-Zero 2050 μπορεί να φαίνεται απίθανο, αλλά από καθαρά οικονομική άποψη είναι δυνατό. Υπάρχει κάτι σαν ελπίδα σε αυτό.
Για να κατανοήσουμε την πρόκληση, θα μπορούσαμε να δούμε μερικούς από τους στόχους που η IEA λέει ότι πρέπει να επιτύχουμε έως το 2030 να είναι πολύ κοντά στον στόχο.
Χρήση Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας
Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας –ιδιαίτερα η ηλιακή και η αιολική– είναι το αστέρι μετασχηματισμού του σήμερα, και ωστόσο η πρόσφατη πρόοδός μας είναι μόνο ένα κλάσμα της ανάπτυξης που χρειάζεται. Πρέπει να επωφεληθούμε ηλιακή και αιολική ενέργεια με πρωτοφανή ταχύτητα, τριπλασιασμός της παραγωγής μέχρι το τέλος της δεκαετίας. Η ηλιακή ενέργεια αντιπροσώπευε τα τρία τέταρτα της νέας ανανεώσιμης ενέργειας που προστέθηκε στο παγκόσμιο δίκτυο πέρυσι, αλλά ο ΔΟΕ συγκρίνει τον ρυθμό που απαιτείται έως το 2030 με την εγκατάσταση του ισοδύναμου ενός από τους μεγαλύτερους υπάρχοντες ηλιακούς σταθμούς στον κόσμο, όπως πολλών εκατομμυρίων δολαρίων πάνελ Σχεδόν κάθε μέρα στο ηλιακό πάρκο Bhadla στο μέγεθος του Μανχάταν στη βορειοδυτική Ινδία. Το έτος 2023 ήταν η καλύτερη χρονιά για την παγκόσμια βιομηχανία αιολικών πάρκων όσον αφορά την ανάπτυξη της παραγωγικής ικανότητας 117 δισεκατομμύρια Wattπου ισοδυναμεί με την ηλεκτρική ενέργεια που χρησιμοποιούν 30 εκατομμύρια αμερικανικά νοικοκυριά. Σε έξι χρόνια, η ετήσια ανάπτυξη θα πρέπει να ισούται με την ισχύ που χρησιμοποιούν 80 εκατομμύρια νοικοκυριά. Μια τέτοια έκρηξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας είναι πιθανή, αλλά θα κοστίσει πάνω από 1 τρισεκατομμύριο δολάρια ετησίως.
Ηλεκτρισμός των πάντων
Στις μεταφορές, τα περισσότερα μοντέλα καθαρού μηδενικού προβλέπουν α μια αποφασιστική στροφή στα ηλεκτρικά επιβατικά αυτοκίνητα και φορτηγά. αντί να αυξηθεί η χρήση τρένων, λεωφορείων και ποδηλάτων. Τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα, μαζί με την άνοδο των ηλιακών συλλεκτών, είναι στην πραγματικότητα ένα φωτεινό σημείο στην καθαρή μηδενική λογιστική. Εάν τα υπάρχοντα σχέδια για αύξηση της παραγωγής ηλεκτρικών οχημάτων εφαρμοστούν χωρίς προβλήματα και ο αριθμός των σταθμών φόρτισης αυξηθεί από 3 σε 17 εκατομμύρια (καμία από αυτές τις υποθέσεις δεν είναι βέβαιη), ο κλάδος θα συνεχίσει να προσαρμόζεται στο μοντέλο του ΔΟΕ. Ας φανταστούμε έναν κόσμο σε 10 χρόνια όπου κάθε νέο επιβατικό όχημα που πωλείται θα είναι ηλεκτρικό. Σύμφωνα με την BNEF, μια τόσο γρήγορη μετάβαση είναι δυνατή – με το μέσο κόστος να ξεκινά από 2,6 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως.
Το ίδιο ισχύει για τις ηλεκτρικές δραστηριότητες που τροφοδοτούνται επί του παρόντος από ορυκτά καύσιμα παροχή ηλεκτρικού ρεύματος πρέπει να αυξηθεί από το 20% της ενέργειας που χρησιμοποιούμε σχεδόν 30% έως το 2030. Αυτό σημαίνει ότι δίκτυα μεταφορών Η ηλεκτρική ενέργεια πρέπει να αυξηθεί κατά περίπου 2 εκατομμύρια χιλιόμετρα το χρόνοπαρόλο που τα έργα επέκτασης συχνά χρειάζονται 5 έως 15 χρόνια για να σχεδιαστούν, να αδειοδοτηθούν και να ολοκληρωθούν. Η IEA εκτιμά ότι το ετήσιο κόστος του εκσυγχρονισμού του δικτύου θα ξεπεράσει τα 600 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι το τέλος αυτής της δεκαετίας. Η BNEF προβλέπει ότι οι ετήσιες δαπάνες θα είναι 800 δισεκατομμύρια δολάρια μέχρι τότε.
III. Βελτιστοποίηση της χρήσης ενέργειας
Ωστόσο, πρέπει να μειώσουμε τη συνολική ζήτηση ενέργειας, ακόμη και όταν ο παγκόσμιος πληθυσμός και η οικονομία συνεχίζουν να αυξάνονται. Σύμφωνα με τον IEA, η λύση είναι μια δραστική αύξηση της ενεργειακής απόδοσης – κάνοντας περισσότερα με λιγότερη ενέργεια. Το 2022 παγκόσμιος ετήσιος ρυθμός βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης διπλασιάστηκε από τον μέσο ρυθμό της προηγούμενης πενταετίας, φτάνοντας εντυπωσιακό 2%. Τώρα ο αριθμός αυτός πρέπει να υπερδιπλασιαστεί ξανά σχεδόν 5% έως το 2030. Μέχρι τότε, θα πρέπει να έχουμε 1,8 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως για έναν συνδυασμό κερδών απόδοσης και άλλων οφελών «τελικής χρήσης», όπως η ανάπτυξη ηλεκτρικών οχημάτων και αντλιών θερμότητας για την αντικατάσταση των οχημάτων που καίνε βενζίνη και πετρέλαιο, και ηλεκτροδότηση βιομηχανικών δραστηριοτήτων. Αυτό το ποσό σε δολάρια είναι μεγαλύτερο από το ΑΕΠ της Ελβετίας.
Μείωση της ζήτησης
Υπάρχει ένας άλλος τρόπος για να μειώσουμε την ποσότητα ενέργειας που χρησιμοποιούμε – μείωση της ζήτησης ενέργειας. Οι προσδοκίες είναι χαμηλές σε αυτόν τον τομέα. Η μοντελοποίηση BNEF υποθέτει ότι η όρεξή μας για ενεργειακά αγαθά και υπηρεσίες θα συνεχίσει να αυξάνεται σύμφωνα με τις τρέχουσες τάσεις. Ο ΔΟΕ δίνει μεγαλύτερη έμφαση σε αλλαγές συμπεριφοράς όπως π.χ οδήγηση και πτήση λιγότερο συχνά ή χαμήλωμα του θερμοστάτησημειώνοντας ότι επιτρέπουν «η μείωση της ζήτησης να επιτευχθεί γρήγορα και χωρίς κόστος». Ωστόσο, το σενάριο του οργανισμού προβλέπει ότι μόνο το 5% των μειώσεων των εκπομπών θα προέλθει από τέτοιες αλλαγές στον τρόπο ζωής, κυρίως σε πλούσιες χώρες. Σε φτωχότερες γωνιές του πλανήτη, βασικός στόχος είναι να διασφαλιστεί ότι τα νοικοκυριά που μαγειρεύουν με καυσόξυλα ή κάρβουνα έχουν πρόσβαση σε σόμπες που καίνε λιγότερα ξύλα ή τροφοδοτούνται από πιο πράσινες μορφές ενέργειας, όπως ηλιακό ή φυσικό αέριο. 600 εκατομμύρια περισσότεροι άνθρωποι εξασκούν την καθαρή μαγειρική σήμερα από ό,τι το 2010. Ωστόσο, μέχρι το τέλος του 2030 πρέπει να εξυπηρετήσουμε 2,3 δισεκατομμύρια ανθρώπους. Τουλάχιστον το ετήσιο κόστος αυτής της μετάβασης είναι σχετικά χαμηλό: 8 δισεκατομμύρια δολάρια. Ο ΔΟΕ αναφέρει ότι οι κυβερνήσεις ξόδεψαν 100 φορές αυτό το ποσό για να διατηρήσουν τις τιμές καταναλωτή υπό έλεγχο κατά τη διάρκεια της κρίσης πετρελαίου και φυσικού αερίου του 2022.
Διαφοροποίηση χρήσης γης
Ο τρόπος που χρησιμοποιούμε τη γη πρέπει επίσης να αλλάξει ριζικά. Έως το 2030, η αποψίλωση των δασών – η παγκόσμια απώλεια δέντρων που δεσμεύουν άνθρακα – πρέπει να φτάσει το δικό της καθαρό μηδενικό επίπεδο έως μείωση της υλοτομίας και αύξηση της αναγέννησης των δασώνΤο κόστος του οποίου η McKinsey υπολογίζει σε 40 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως. Ο ΔΟΕ προσθέτει ότι χρειαζόμαστε πολύ περισσότερη ανάπτυξη ταχέως αναπτυσσόμενα ξυλώδη φυτάσαν λεύκες, ιτιές και ευκάλυπτοιώστε να μπορούμε να τα χρησιμοποιήσουμε ως βιοκαυσίμων. Αυτές οι φυτείες θα μπορούσαν τελικά να καλύψουν τόσο μεγάλο μέρος της επιφάνειας της Γης όσο ολόκληρη η Γαλλία ή η Ισπανία. Μέχρι να φτάσουμε στο καθαρό μηδέν στο σενάριο BNEF, το πλήρες φάσμα των “καλλιεργειών καυσίμων”, που περιλαμβάνει: σόγια, ζαχαροκάλαμο και ελαιοκράμβηθα καλύπτει σχεδόν την ίδια περιοχή του πλανήτη με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
Αύξηση της χρήσης υδρογόνου
Η ηλεκτρική ενέργεια από μόνη της πιθανότατα δεν θα είναι σε θέση να τροφοδοτήσει πλήρως το μέλλον -ακόμα και τότε θα χρειαστούμε καύσιμα- και η IEA πιστεύει ότι θα υδρογόνο μια πολλά υποσχόμενη επιλογή. Για παράδειγμα, σημαντικό ρόλο θα μπορούσε να διαδραματίσει: παραγωγή σιδήρου και χάλυβαπροσφέροντας μια διαδικασία που εκπέμπει ατμός αντί για άνθρακα. Επί του παρόντος δεν υπάρχουν εργοστάσια σιδήρου και χάλυβα που να κινούνται με υδρογόνο, αν και έχουν προταθεί αρκετά. Πρέπει να εφαρμοστούν γρήγορα: ο ΔΟΕ ελπίζει ότι έως το 2030, η ζήτηση για καύσιμο υδρογόνου θα αυξάνεται κατά μέσο όρο κατά 80% ετησίως. Ο οργανισμός παραδέχεται ότι αυτό σημαίνει «τεράστια αύξηση της κλίμακας παραγωγής» και ότι ενώ η βιομηχανία υδρογόνου δεν διαθέτει επί του παρόντος τον απαραίτητο εξοπλισμό και υποδομή, σίγουρα δεν είναι μεγάλη αγορά. Το μοντέλο του ΔΟΕ προτείνει ότι οι επενδύσεις στο υδρογόνο θα αυξηθούν από τα τρέχοντα δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε 150 δισεκατομμύρια δολάρια σε έξι χρόνια.
Σύλληψη άνθρακα
Τέλος, πρέπει να συλλάβουμε τις εκπομπές άνθρακα στην πηγή – όπως τσιμέντο, σίδηρος και χάλυβας, φυσικό αέριο και εργοστάσια παραγωγής ενέργειας – ή απευθείας από την ατμόσφαιρα. Πέρυσι, ο ΔΟΕ μείωσε τις προσδοκίες του από αυτή την άποψη, σημειώνοντας ότι το ιστορικό του κλάδου ήταν «σε μεγάλο βαθμό μια από τις ανεκπλήρωτες προσδοκίεςΩστόσο, το σενάριο του οργανισμού εξακολουθεί να συνιστά αύξηση της δέσμευσης άνθρακα κατά 2.200% έως το 2030 Η BNEF είναι ακόμη πιο τολμηρή και απαιτεί ταχεία ανάπτυξη 7.700%. Η ερευνητική ομάδα προβλέπει τελικά ένα Ένα δίκτυο δέσμευσης και αποθήκευσης άνθρακα 6,8 τρισεκατομμυρίων δολαρίων αντιπροσωπεύουν το ένα τρίτο των μειώσεων των εκπομπών έως το 2050. Διαφορετικά, άλλες τεχνολογίες θα πρέπει να αναπτυχθούν ταχύτερα για να καλυφθούν τα κενά σε αυτόν τον τομέα.
Μέχρι το 2030, οι χώρες σε όλο τον κόσμο θα πρέπει επίσης να δαπανήσουν περίπου 1,1 τρισεκατομμύρια δολάρια το χρόνο να προετοιμαστούν υποδομήαυτήν γεωργία και από συστήματα νερού για έναν θερμότερο πλανήτη – λέει το Παγκόσμιο Κέντρο Προσαρμογής. Ο κόστος των κλιματικών καταστροφών εκτιμήθηκε πρόσφατα σε 143 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε από την Nature Communications, ενώ το κόστος μιας θέρμανσης της παγκόσμιας οικονομίας από χαμηλότερες αποδόσεις καλλιεργειών, κατεστραμμένες υποδομές και άλλες επιπτώσεις θα μπορούσε να φτάσει 38 τρισεκατομμύρια δολάρια ετησίως μέχρι το 2050ακόμα κι αν τελικά φτάσουμε στο καθαρό μηδέν.
Ερμηνεύει – Επιμέλεια: Γιώργος Δ. Παυλόπουλος
