Η μητέρα του Μάικ Ντέιβις πέθανε από τη νόσο του Αλτσχάιμερ το 2008. Έτσι, όταν ο Ντέιβις, σε ηλικία 76 ετών, άρχισε να παρατηρεί ότι ήταν όλο και πιο ξεχασιάρης -όπως πότιζε φυτά- αποφάσισε να υποβληθεί σε γνωστικό τεστ. Αφού τον εξέτασε, ο γιατρός του Ντέιβις του είπε ότι η κατάστασή του ήταν ήπια γνωστική εξασθένηση (CID).
Εκτιμάται ότι εκατομμύρια Αμερικανοί πάσχουν από ΓΟΠΝ, αν και ο ακριβής αριθμός είναι δύσκολο να προσδιοριστεί γιατί, λένε οι ειδικοί, παραμένει αδιάγνωστη ως ασθένεια για πολλούς λόγους. Κατά τη διάρκεια μιας επίσκεψης πρωτοβάθμιας περίθαλψης, η ΓΟΠΝ μπορεί να μείνει απαρατήρητη επειδή οι γιατροί έχουν συνήθως μόνο περίπου 15 λεπτά διαθέσιμα σε κάθε ασθενή. Επιπλέον, μερικοί άνθρωποι μπορεί να φοβούνται να αποκαλύψουν τις ανησυχίες τους στον γιατρό τους ή μπορεί να μην συνειδητοποιούν καν ότι έχουν πρόβλημα.
Η EGD προκαλείται συνήθως από nνευροεκφυλιστική διαταραχή, όπως η νόσος του Αλτσχάιμερ, αλλά η γνωστική εξασθένηση μπορεί επίσης να προκληθεί από αναστρέψιμες καταστάσεις όπως ανεπάρκεια βιταμινών, διαταραχές ύπνου ή παρενέργειες φαρμάκων. Εάν η EGD προκαλείται από μια νευροεκφυλιστική ασθένεια, μπορεί να εξελιχθεί σε άνοια, αλλά ο χρόνος ανάπτυξης της νόσου ποικίλλει πολύ. Σύμφωνα με την Ένωση Αλτσχάιμερ, περίπου το 10-15% των ατόμων με AD αναπτύσσουν άνοια κάθε χρόνο.
«Η ήπια γνωστική εξασθένηση είναι ένα προ-άνοια στάδιο στο οποίο αντιμετωπίζετε περισσότερα γνωστικά προβλήματα από αυτά που θα ήταν κατάλληλα για την ηλικία σας», λέει ο Andrew Kiselica, νευροψυχολόγος στο Πανεπιστήμιο του Μιζούρι που ειδικεύεται στη διάγνωση της άνοιας. «Αλλά υπάρχει ακόμα ένας βαθμός ανεξαρτησίας, επειδή ο ασθενής δεν εξαρτάται από άλλους για τις καθημερινές του δραστηριότητες».
Είναι δύσκολο να πει κανείς τι είναι φυσιολογικό απώλεια μνήμης λόγω ηλικίας και που είναι σημάδι ότι κάτι δεν πάει καλά. Ο Kiselica λέει ότι ένα σημάδι πιθανής ΔΕΠΥ είναι όταν κάποιος αναγκάζεται να χρησιμοποιήσει στρατηγικές για να αντιμετωπίσει βασικές δραστηριότητες. «Θυμούνται τα φάρμακα και τι πρέπει να αγοράσουν», εξηγεί, «αλλά πρέπει να κάνουν περισσότερες λίστες για να βεβαιωθούν ότι έχουν ολοκληρώσει τη δουλειά τους».
Μπορεί επίσης να υπάρχουν «δείκτες» που υποδηλώνουν προβλήματα μνήμης, λέει η Δρ Halima Amjad, επίκουρη καθηγήτρια ιατρικής με ειδίκευση στη γηριατρική στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Johns Hopkins. Δεν μιλάμε για το συνηθισμένο “όπα, ξέχασα το τηλέφωνό μου ή ξέχασα γιατί μπήκα σε αυτό το δωμάτιο” που όλοι βιώνουμε κατά καιρούς, αλλά μάλλον “ωπ, έπρεπε να τηλεφωνήσω σε κάποιον γιατί δεν μπορούσα να βρω το αυτοκίνητό μου στο πάρκινγκ».
Οι περισσότεροι άνθρωποι ελέγχονται για πρώτη φορά για στυτική δυσλειτουργία και άνοια όταν επισκέπτονται τον γιατρό τους. Σύμφωνα με το Medicare, το ομοσπονδιακό σύστημα ασφάλισης υγείας των ΗΠΑ για άτομα άνω των 65 ετών, οι γιατροί υποχρεούνται να αξιολογούν τη γνωστική υγεία. Ωστόσο, αυτή η αξιολόγηση μπορεί να σημαίνει απλώς να ρωτήσετε τον ασθενή εάν έχει παρατηρήσει προβλήματα μνήμης. Ο γιατρός θα προχωρήσει σε πιο λεπτομερή εξέταση μόνο εάν ο ασθενής ή το μέλος της οικογένειας εκφράσει ανησυχία.
Πρώτα βήματα
Εάν ανησυχείτε ότι το αγαπημένο σας πρόσωπο μπορεί να αντιμετωπίζει απώλεια μνήμης, η Kiselica συνιστά να τους τονίσετε ότι εάν υποβληθεί σε εξέταση, μπορεί να αποδειχθεί ότι έχετε άδικο. Εάν το άτομο είναι ανθεκτικό, μπορείτε επίσης να δοκιμάσετε να καλέσετε τον γιατρό πριν από την επίσκεψη, ώστε να μπορεί να κάνει ερωτήσεις ή να κάνει τεστ για θέματα ψυχικής υγείας, λέει ο Amjad.
Δύο κοινά χρησιμοποιούμενα τεστ γνωστικής αξιολόγησης για τη διάγνωση της ΔΕΠΥ και της άνοιας είναι η εξέταση Mini-Mental State Exam και η Κλίμακα Γνωσιακής Αξιολόγησης του Μόντρεαλ (MoCA). Και τα δύο διαρκούν περίπου 10 λεπτά και περιλαμβάνουν ερωτήσεις που αξιολογούν τη μνήμη, την προσοχή, τις λεκτικές δεξιότητες και τη γενική επίγνωση. Για παράδειγμα, ένας γιατρός μπορεί να ζητήσει από έναν ασθενή να θυμηθεί ορισμένες λέξεις και να τις επαναλάβει λίγα λεπτά αργότερα, να ονομάσει όσο το δυνατόν περισσότερα ζώα ή να μετρήσει σε ομάδες των επτά.
Οι βαθμολογίες κάτω από ένα συγκεκριμένο όριο αντιστοιχούν στην άνοια, ακολουθούμενη από ήπια, μέτρια και σοβαρή άνοια. Ωστόσο, τα οριακά αποτελέσματα ενδέχεται να μην παρέχουν ακριβή εκτίμηση για ολόκληρο τον πληθυσμό. Ως αποτέλεσμα, ορισμένοι ειδικοί προτείνουν διαφορετικά όρια ανάλογα με τη φυλή και την εθνικότητα.
Για τον Amjad, αυτές οι εξετάσεις είναι μόνο πληροφορίες, αλλά αυτό που έχει σημασία είναι η αντίληψη του ασθενούς για τις ικανότητές του και η μαρτυρία ενός μέλους της οικογένειας.
Εάν κάποιος έχει διαγνωστεί με EGD, ένας νευροψυχολόγος μπορεί να τον παραπέμψει για πιο λεπτομερείς γνωστικές εξετάσεις και άλλες εξετάσεις, όπως EEG και εξετάσεις αίματος, για να προσδιορίσει την αιτία του προβλήματος.
Ωστόσο, το πρώτο βήμα είναι να αξιολογήσετε τη γνωστική σας υγεία. Εάν ανησυχείτε για τη μνήμη σας, «πηγαίνετε να δείτε έναν γιατρό», συμβουλεύει ο Ντέιβις, ο οποίος θεραπεύει το GD του εδώ και πέντε χρόνια παραμένοντας σωματικά και ψυχικά δραστήριος.
«Αρχίστε να το σκέφτεστε ως μέρος της θεραπείας σας», λέει ο Amjad.
