Συγγραφέας: Χρήστος Χωμενίδης
Κατά την ύστερη βυζαντινή περίοδο, πολλοί χριστιανοί στη Μικρά Ασία ασπάστηκαν οικειοθελώς στο Ισλάμ απλώς και μόνο επειδή το φορολογικό σύστημα των Σελτζούκων ήταν πιο ευνοϊκό για τους υπηκόους του. Είσαι έκπληκτος? Πράγματι, στη σύγχρονη εποχή, ακόμη και στον 21ο αιώνα, όπου στη Δύση η θρησκευτική πίστη απέχει πολύ από την κυρίαρχη ταυτότητα που χαρακτηρίζει τους ανθρώπους, η αλλαγή του Θεού για χάρη του πορτοφολιού θα φαινόταν εξωφρενική. Αν και κάποιοι φίλοι με διαβεβαίωσαν κατά τη διάρκεια ενός ταξιδιού στην Αίγυπτο πριν από μερικούς μήνες ότι ακόμα κι αν δεχόμουν το Κοράνι, θα λάμβανα σημαντικά δώρα καλωσορίσματος στη γη του Μωάμεθ. Νόμιζα ότι με κορόιδευαν, οπότε αντέδρασα ανάλογα: «Μα θα έπρεπε να κάνω μαύρισμα», ή περιτομή, είπα. «Και… καταλαβαίνεις… στην ηλικία μου…»
ΟΧΙ. Σήμερα οι φορολογικές καταιγίδες μόνο μεταφορικά μπορούν να σε κάνουν Τούρκο. Ή ένα ελικόπτερο. Αν και οι περισσότεροι πολίτες έχουν ήδη καταλάβει ότι τα κόμματα που υπόσχονται μεγαλύτερη ανακούφιση προεκλογικά είναι αυτά που μας κόβουν το δρόμο σε αυτό το θέμα. Άλλο ένα χρήσιμο μάθημα από την περίοδο των Συριζανελών.
Το θέμα είναι ότι ανεξάρτητα από ευγενείς προθέσεις, ανεξάρτητα από τη μεταρρυθμιστική αποτελμάτωση οποιασδήποτε κυβέρνησης, οι Έλληνες μυρίζουν φόρους σαν μουρουνέλαιο. Τα θεωρούν άχρηστα. Περιττός. Κάθε φορά που έρχεται η θλίψη, νιώθουμε ότι κάποιος πιάνει το χέρι στις τσέπες μας για να μας εξαπατήσει. Γι’ αυτό φροντίζουμε τα «λίγα» μας να κρύβονται αλλού. Ίσως ραμμένο στο σακάκι μας.
«Αλλά αυτοί που φοροδιαφεύγουν δεν καταλαβαίνουν πώς επιβαρύνουν τους συμπολίτες τους;» ο αρμόδιος υπουργός Οικονομικών προσπαθεί να τους τιμήσει. «Ας αποφύγουν και τους φόρους…» – το κοινό σηκώνει τους ώμους. «Αφού τους σταματήσουμε στην πηγή!» «Ήθελαν μόνιμη απασχόληση. Δημοσίους υπαλλήλους. Αμοιβή εργασία τουλάχιστον μήνα με τον μήνα…» Οι ελεύθεροι επαγγελματίες που αναλαμβάνουν κινδύνους παραμένουν απαθείς. «Πώς θα λειτουργήσει το κράτος αν δεν πληρωθούν φόροι;» – φωνάζει ο υπουργός.
Εκεί βρίσκεται το κλειδί. Γενικά αντιλαμβανόμαστε τις εισφορές και τους φόρους ως ασύμφορους. Ό,τι μας προσφέρεται δωρεάν ή επιδοτούμενο από το κράτος -υγεία, παιδεία, δημόσια τάξη, συντήρηση υποδομών- δεν μας φαίνεται τίποτα σε σχέση με αυτά που πληρώνουμε στο κράτος. «Αυτά είναι σχολεία; Αυτά είναι νοσοκομεία;» έχουν σταλεί (Ίσως η εθνική μας άμυνα είναι ανάπηρη…). Και αν συνειδητοποιήσουμε ότι ίσως το μεγαλύτερο ποσοστό των δημοσίων εσόδων δαπανάται σε μισθούς και συντάξεις, έχουμε να κάνουμε με «κυβερνητικά drones» – άδικα άδικα, αφού οι δάσκαλοι και οι εργαζόμενοι στον τομέα της υγείας κερδίζουν χρήματα αλλά δεν καταναλώνουν από τα καθυστερούμενα, ζεστάνουν τον ιδιωτικό τομέα. Ας δείξουμε μόνο σεβασμό στους ηλικιωμένους – η γιαγιά και ο παππούς, παρά τα χαζά τους λόγια, παραμένουν υπέροχοι άνθρωποι στην Ελλάδα.
Ερώτηση: Θα χρησιμοποιούσαμε κοινωνικές υπηρεσίες σε σκανδιναβικό επίπεδο; Αν κανείς δεν είχε σκεφτεί να στείλει το βλαστάρι σε ιδιωτικό σχολείο, σπεύσατε σε ιδιωτικό νοσοκομείο; Θα ήμασταν τότε διατεθειμένοι να πληρώσουμε το μισό ή περισσότερο από το εισόδημά μας σε φόρους; Ειλικρινά αμφιβάλλω.
Το κοινωνικό κράτος στην Ελλάδα θεωρείται στην καλύτερη περίπτωση ένα δίχτυ ασφαλείας για τα πιο ευάλωτα στρώματα του πληθυσμού. Το να αφήνουμε τους ανθρώπους να αυτοεξυπηρετούνται επειδή δεν μπορούν να αντέξουν οικονομικά τη θεραπεία θα ήταν τρομακτικό για εμάς. Πρέπει όμως να βάλουμε ένα μεγάλο ποσοστό του εισοδήματός μας σε ένα κοινό ταμείο για να μπορούμε να το διανέμουμε δίκαια; Με τιποτα!
Κοινωνικοί αγώνες; Αξιώσεις τάξης; Στη χώρα μας, αυτό σήμαινε πάντα περισσότερα χρήματα στο χέρι – «στα χέρια σας, ας βοηθήσουμε ούτως ή άλλως». Κανείς εδώ δεν έχει κάνει ποτέ απεργία με άλλη απαίτηση εκτός από άμεση οικονομική και εννοώ μη επιστρεπτέα.
Μήπως γιατί δεν τον εμπιστευτήκαμε ποτέ από την ίδρυση του ελληνικού κράτους; Από τα αρχαία χρόνια και από την εποχή της ανέγερσης της Ακρόπολης στην Αθήνα, ο μεγάλος Φειδίας δικάστηκε με την κατηγορία της υπεξαίρεσης χρυσού;
Ένα άλλο, νομίζω, είναι μια εξήγηση. Ως κατεξοχήν Ανατολικοί, δεν μας αρέσει, δεν νοιαζόμαστε ή εμπιστευόμαστε τη δημόσια σφαίρα. Και αν το ξεχάσατε, θα το θυμηθείτε αμέσως μετά τον τοκετό. Οι γονείς τρελαίνονται να γιορτάσουν τα γενέθλια του μικρού τους σε μια ιδιωτική παιδική χαρά. Τους φαίνεται αδιανόητο ένα πάρτι στο πάρκο, ένδειξη αδυναμίας, καβγάς… Ας μην μιλήσουμε για τη συνήθεια μας να φωτίζουμε τα σπίτια μας και να ξεχειλίζουμε σκουπιδοτενεκέδες, να μην νοιαζόμαστε πότε περνάει το απορριμματοφόρο.
Επιστρέφοντας στους φόρους, ειλικρινά δεν πιστεύω ότι υπάρχει καμία πιθανότητα οι Έλληνες να συμφωνήσουν πραγματικά σε ένα πολυεπίπεδο σύστημα. Ακόμα κι αν αυτό που πληρώνουν θα επιστραφεί προφανώς μέχρι το τελευταίο σεντ.
Ρεαλιστικά, η λύση θα ήταν ένα πράγμα. Το λεγομενο «ενιαίος φόρος». Σας ζητούν να πληρώσετε ένα μικρό ποσοστό του εισοδήματός σας, τόσο μικρό που δεν αξίζει τον κίνδυνο να το κρύψετε. 10-15%. Ενώ γνωρίζεις ότι αν σε πιάσουν να «κλέβεις φρούτα» αν είσαι τόσο τσιγκούνης, τα φορολογικά σου βιβλία θα σφραγιστούν. Θα σας επιβληθεί οικονομικός θάνατος. Τουλάχιστον η αυτοψία.
Στοιχηματίζω τι θέλετε ότι τα κρατικά έσοδα θα ήταν πολύ μεγαλύτερα.
* Ο Χρήστος Χωμενίδης είναι συγγραφέας