Από την ανταποκρίτριά μας στις Βρυξέλλες, Αλεξάνδρα Βουδούρη. Με σχεδόν 24 μήνες να απομένουν μέχρι την τελική εφαρμογή της απερχόμενης συμφωνίας ορόσημο της Επιτροπής για το Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει δει φέτος μείωση των μεταναστευτικών ροών κατά 40%. Και όμως, εδώ και μήνες, τα κράτη μέλη αγωνίζονται να τετραγωνίσουν ξανά τον κύκλο στην αντιμετώπιση της παράνομης μετανάστευσης: είτε καταφεύγουν σε ακραία μέτρα, όπως η Γερμανία, επαναφέροντας τους εσωτερικούς ελέγχους στον χώρο Σένγκεν – ακολουθούμενοι από τη Δανία και τη Σουηδία – είτε, τέλος , πρωτοβουλίες όπως μια πρωτοβουλία της Αυστρίας, η οποία έχει τη σφραγίδα δεκαπέντε κρατών μελών – συμπεριλαμβανομένης της Ελλάδας – για την προώθηση «καινοτόμων λύσεων», ιδίως όσον αφορά την επιστροφή των παράνομων μεταναστών.
Υπάρχει πλέον ένα είδος «συμμαχίας» κρατών μελών που μοιράζονται τις ίδιες απόψεις, μας εξηγούν Ευρωπαίοι διπλωμάτες σε σχέση με την επικείμενη σύνοδο κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις Βρυξέλλες. Πράγματι, από τον Μάιο, μια συγκεκριμένη «συμμαχία» προωθεί ιδέες σχετικά με τη δημιουργία, για παράδειγμα, «κέντρων επιστροφής» (κέντρων επιστροφής) σε τρίτες χώρες, με πρότυπο τα αντίστοιχα κέντρα – που λειτουργούν στη Ρουάντα και τον Νίγηρα υπό την αιγίδα του ΟΗΕ (Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες) – για να φιλοξενήσει άτομα που δεν έχουν δικαίωμα παραμονής στην Ευρώπη μετά την απόρριψη της αίτησής τους για άσυλο ή συζητούν ένα «υπόδειγμα» δήλωσης Τουρκίας-ΕΕ. του 2016, δηλαδή το «πρότυπο» της συμφωνίας Αλβανίας-Ιταλίας. Ουσιαστικά, υπό το πρίσμα της αναθεώρησης των κανόνων επιστροφής από τη νέα Επιτροπή, η «συμμαχία» επιδιώκει να «αναθέσει» τις διαδικασίες σε τρίτες χώρες προκειμένου να επιταχύνει τις απελάσεις, κάτι που έχει αποφευχθεί στις Βρυξέλλες.
Ωστόσο, το πρόβλημα της επιστροφής παραμένει καθώς, σύμφωνα με τη Eurostat, ζητήθηκε από 484.160 μη ευρωπαίους πολίτες να εγκαταλείψουν την ΕΕ το 2023. και μόνο 91.465 (18,9%) επέστρεψαν στις χώρες καταγωγής τους. Ο κύριος λόγος για τη διάδοση αυτών των «καινοτόμων» λύσεων, ωστόσο, δεν είναι άλλος από τη συνεχή αύξηση της δημοτικότητας της ακροδεξιάς: μετά την Ιταλία, την Ουγγαρία, τη Σλοβακία, την Ολλανδία και τώρα και στην Αυστρία, οι ακραίες δυνάμεις κυβερνούν το 100 εκατομμύρια πολίτες στην ΕΕ.Ε. Το ερώτημα τώρα είναι εάν η νέα Επιτροπή θα βρει – όπως και το 2018 – την ιδέα των «εξωτερικών κέντρων επιστροφής» σε τρίτες χώρες νομικά αδύνατη να εφαρμοστεί ή αν θα «παρασυρθεί» από τη νέα πολιτική πραγματικότητα.
