Το απόγευμα του Σαββάτου σχεδίαζα να δω επιτέλους το Art Athina, γνωρίζοντας ότι όσοι πήγαν στα εγκαίνια της έκθεσης την Πέμπτη υπέφεραν άγρια από τη βροχή και τις μεγάλες γιορτές που γίνονταν στο Παναθηναϊκό Στάδιο για τον εορτασμό της 20ής επετείου της Αθήνας. Ολυμπιακοί αγώνες. Δεν μου πέρασε ποτέ από το μυαλό ότι η οδύσσεια στο Ζάππειο θα ήταν μεγαλύτερη. Οι αστυνομικοί απέκλεισαν πλήρως τους δρόμους γύρω από το Καλλιμάρμαρο από την κυκλοφορία των αυτοκινήτων με αφορμή την τιμητική τελετή του Παύλου Γιαννακόπουλου, προκαλώντας απόλυτο χάος. Προσθέστε σε αυτό και τη διαδήλωση του Ζακ Κωστόπουλου κατά τη διάρκεια του Συντάγματος την ίδια περίοδο.
Ακούγοντας κόρνες και βρισιές, περπατήσαμε από το ΕΜΣΤ, όπου έπρεπε να μας άφηνε το τραμ, προς τη σκαμμένη λεωφόρο Όλγας. Τα έργα του μοιάζουν με το Πανεπιστήμιο Μπακογιάννη: μια ανοιχτή πληγή που ο σημερινός δήμαρχος δεσμεύτηκε να προκαλέσει στο κίνημα, αλλά ξέχασε στον προεκλογικό αγώνα για την ηγεσία του κόμματος. Η κατάσταση ξεπέρασε τον τρίτο κόσμο. Μαζοχιστικά ενδιαφέρον ήταν το θέαμα της συνάντησης δύο διαφορετικών φυλών με φόντο έναν χωματόδρομο στη μέση της βιτρίνας της ελληνικής πρωτεύουσας: από τη μια πλήθος καλλιτεχνών και από την άλλη θαυμαστές με ντέφια να κατευθύνονται στο γήπεδο. Σκέφτηκα τι θα πουν οι ταλαίπωροι ξένοι γκαλερίστες και επισκέπτες που έρχονταν στην έκθεσή μας. Χάος…
Η καλύτερη έκθεση
Τούτου λεχθέντος, η φετινή διοργάνωση ήταν κατά πάσα πιθανότητα η καλύτερη που έχουμε δει ποτέ, και είναι κρίμα που οι θεατές έπρεπε να ξεπεράσουν τόσα πολλά εμπόδια για να φτάσουν στο Ζάππειο.
Η πρώτη ασημένια επένδυση είναι ότι δεν έχουν πάει πίσω. Παρά τις επτά πληγές του Αθηναίου φαραώ, ολόκληρες ουρές σχηματίστηκαν μέσα και έξω από το κτίριο, από ηλικιωμένους μέχρι γονείς με καρότσια, από νέους μέχρι 50χρονους, όλοι ήρθαν να δουν καλή τέχνη. Πριν μπούμε στην έκθεση, σταματήσαμε στην υπαίθρια εγκατάσταση του Hermès, που έφερε λίγο Παρίσι στην ταλαίπωρη Αθήνα, μια μικρή παρηγοριά μετά από έναν τέτοιο πεζόδρομο. Στο έργο που τιμητικά επιτελούσε η Σταματία Δημητρακοπούλου τα τελευταία χρόνια μπήκαν και τα νέα πρόσωπα που ανέλαβαν τον θεσμό (Αντώνης Κούρκουλος και Μαριλένα Κουτσούκου). Γενικότερα, η θεσμική μνήμη άρχισε να διαμορφώνεται στην έκθεση που φέτος ήταν αφιερωμένη στη μεγάλη κυρία της τέχνης που το πάλεψε, Τζούλια Δημακοπούλου, που μας αποχαιρέτησε πριν από λίγο καιρό. «Νομίζω ότι δεν έχουμε πια τίποτα να ζηλέψουμε στο εξωτερικό», είπε στη στήλη ο Hayk Kurdoglanian της Galeria Kurd, ένας από τους γκαλερίστας που πηγαίνουν συχνά στο εξωτερικό για να μείνουν ενημερωμένοι. Χαρούμενη και η δραστήρια Μαρίνα Βρανοπούλου από τα «Δυο Χωριά», μπροστά στα όμορφα έργα του Λάκη και του Άρη Ιωνά, η χαρισματική Κάλλας.
Ο Γιάννης Καλλιγάς από τη «Σκουφά» έδειξε με χαρά τα έργα σε καλεσμένους παρέα με τον Ηλία Παπαηλιάκη και η Τατιάνα Σπινάρη είχε ένα έργο με το οποίο όλοι ήθελαν να φωτογραφηθούν, ένα τεράστιο κόκκινο γλυπτό του Γιώργου Λάππα. Ο Ρουπέν και ο Αρσέν Καλφαγιάν, που ήταν υπό την επίβλεψη του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μουσείου Μπενάκη, Γιώργη Μαγγίνη, ενθάρρυναν την προσπάθεια, αλλά και έπεισαν ότι η εξωστρέφεια πρέπει να είναι ακόμη μεγαλύτερη.
Φυσικά, τίθεται το ερώτημα: πόσα μπορεί να πετύχει μια έκθεση αν δεν τη βοηθήσει η ίδια η πόλη;
