Μια από τις πιο αστείες ομιλίες του Τζον Μέιναρντ Κέινς στα 30 χρόνια δημόσιας ζωής του, ήταν και ένα από τα τελευταία του. Σε μια εκδήλωση αργά το χειμώνα στη Σαβάνα της Τζόρτζια, ο Κέινς ζήτησε από το κοινό του από οικονομολόγους, δικηγόρους και διπλωμάτες να σκεφτεί εν συντομία τις νεράιδες στην Ωραία Κοιμωμένη. Και αναρωτήθηκε τι θα μπορούσε να ζητηθεί από αυτά τα καλοπροαίρετα ξωτικά στη «βάπτιση» των αγαπημένων του «διδύμων», της Παγκόσμιας Τράπεζας και του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, ιδρύματα Μπρέτον Γουντς. Ο Κέινς προέβλεψε τρία δώρα. Πρώτον, ένα πολύχρωμο παλτό που θα είναι «μια αιώνια υπενθύμιση ότι ανήκεις σε όλο τον κόσμο». Δεύτερον, ένα σετ βιταμινών που θα τους δώσει «ενέργεια και ατρόμητο πνεύμα». Τέλος, «σοφία, υπομονή και σοβαρή τακτική» για να κερδίσουμε την εμπιστοσύνη των εθνών που έχουν ανάγκη. Αν και μπορεί να μην το θυμόμαστε πια, η επίκληση της «Ωραίας Κοιμωμένης» ήταν κάτι περισσότερο από αποκύημα της φαντασίας του Κέινς. Αυτή ήταν μια λογοτεχνική νύξη που προοριζόταν να τονίσει τον θεμελιώδη σκοπό των θεσμών του Μπρέτον Γουντς. Πριν από την κινηματογραφική μεταφορά της Disney το 1959, η Ωραία Κοιμωμένη ήταν ένα πλούσιο μπαλέτο του Ρώσου συνθέτη Τσαϊκόφσκι, βασισμένο σε ένα γερμανικό παραμύθι των αδελφών Γκριμ, οι οποίοι άντλησαν έμπνευση από ένα μεσαιωνικό γαλλικό παραμύθι. Καμία χώρα δεν διεκδίκησε δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας και η διαχρονικότητά της ήταν αποτέλεσμα της διεθνοποίησής της.
Τουλάχιστον για τον Keynes, το Ταμείο και η Τράπεζα ενσάρκωναν ένα γεωπολιτικό ιδανικό πιο πολύτιμο από οποιοδήποτε συγκεκριμένο τεχνικό ή διοικητικό ζήτημα. Πράγματι, χαιρέτισε τους θεσμούς του Μπρέτον Γουντς ως νίκη του ανθρώπινου πνεύματος, παρόλο που πολλές από τις προτάσεις του παραγκωνίστηκαν σε πολλούς γύρους διαπραγματεύσεων για τη δημιουργία διεθνών οργανισμών. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1940, αυτές οι μεμονωμένες αναπτυξιακές ανάγκες χωρών περιελάμβαναν την ανοικοδόμηση των κατεστραμμένων από τον πόλεμο χωρών και την εκβιομηχάνιση των φτωχότερων χωρών που αποκλείστηκαν από την ταχεία ανάπτυξη της Ευρώπης και των Ηνωμένων Πολιτειών από τις αρχές του 20ού αιώνα. Οι φτηνές εισαγωγές θα βοηθούσαν τις χώρες να αποκτήσουν πρόσβαση σε ό,τι δεν μπορούσαν να παράγουν, αλλά οι δασμοί θα βοηθούσαν τις χώρες να αναπτύξουν ή να επιδιορθώσουν τους κατεστραμμένους από τον πόλεμο βιομηχανικούς τομείς.
Οι δασμοί, οι κρατικές επιδοτήσεις και οι δημόσιες επιχειρήσεις είναι πιθανό να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη νέα πράσινη εποχή.
Σήμερα, η κλιματική κρίση έχει δημιουργήσει νέες αναπτυξιακές ανάγκες ακόμη και στις πιο πλούσιες χώρες. Κανείς δεν μπορεί επί του παρόντος να ελπίζει ότι θα μετριάσει την καταστροφή του πλανήτη χωρίς την ταχεία ανάπτυξη νέων, καθαρών τεχνολογιών. Τα σωστά εργαλεία πολιτικής για αυτόν τον αιώνα δεν θα επαναλάβουν αυτά που χρησιμοποιήθηκαν στο παρελθόν, ειδικά σε ό,τι αφορά τα διεθνή εμπορικά ζητήματα. Οι δασμοί, οι κρατικές επιδοτήσεις και οι δημόσιες επιχειρήσεις, που τόσο συχνά δυσφημίζονται από τους οικονομολόγους ως εμπόδια στην καινοτομία και τον ανταγωνισμό, είναι πιθανό να διαδραματίσουν βασικό ρόλο στη δημιουργία μιας υγιούς παγκόσμιας αγοράς για φιλικές προς το κλίμα βιομηχανίες. Τουλάχιστον προς το παρόν, οι πράσινες τεχνολογίες αναδύονται από νεοφυείς επιχειρήσεις που απαιτούν πολύ περισσότερη προστασία από την πειθαρχία.
*Ο κ. Zachary Carter είναι μέλος του Carnegie Endowment for International Peace και συγγραφέας του “The Price of Peace: Money, Democracy and the Life of John Maynard Keynes”. Το άρθρο δημοσιεύτηκε στο ψηφιακό περιοδικό του ΔΝΤ «Finance and Development».
