Συγγραφέας: Μανώλης Καψής
Μια μέρα μετά από μια άλλη συνάντηση του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν, μπορεί να σκεφτείτε ότι έχουμε επιστρέψει στην αρχή. Φυσικά, δεν αγνοώ τα οφέλη της σιωπής στα ελληνοτουρκικά, καθόλου. Το θεωρώ και μεγάλη επιτυχία του σημερινού πρωθυπουργού. Καθώς έχουμε προσεγγίσει επανειλημμένα το σημείο οξείας σύγκρουσης στο πρόσφατο παρελθόν – που μπορεί να προέκυψε ακόμη και από ανθρώπινο λάθος ή εσφαλμένη εκτίμηση – είναι ανακούφιση που οι παραβιάσεις και τα επεισόδια στον αέρα και στη θάλασσα έχουν σχεδόν ακινητοποιηθεί.
Αν και τα οικονομικά οφέλη από την αποκλιμάκωση είναι επίσης σημαντικά.
Όμως… όλοι όμως βλέπουν τη δυσκολία, τη μεγάλη δυσκολία, να ξεφύγουν και οι δύο χώρες από τον «πρόλογο», να πάνε ένα βήμα παραπέρα και να αντιμετωπίσουν με ειλικρίνεια την καρδιά των προβλημάτων τους. Αυτό που αποκαλεί πολύ αόριστα ο κ. Μητσοτάκης, ακριβώς για να αποφύγει την αντίδραση, «το πρόβλημα των θαλάσσιων ζωνών», χωρίς να μπει σε λεπτομέρειες.
Ο λόγος δεν είναι άλλος από τον φόβο του πολιτικού κόστους και τις αντιδράσεις που θα προκαλέσει και στις δύο πλευρές του Αιγαίου οποιαδήποτε αναζήτηση συμβιβαστικών λύσεων, ακόμα κι αν πρόκειται για «αντικειμενικές αποφάσεις» διεθνούς δικαστηρίου. Τι λέει ο Τούρκος πρόεδρος Καζάν Καζάν (win win).
Πιο πρόσφατα, ο ιστορικός Κώστας Κωστής (βλ. Καθημερινή) εντόπισε μια αλλαγή στην αντίληψή μας για την εξωτερική πολιτική, από τον ρεαλισμό στην άρνηση διαπραγμάτευσης, επί Ανδρέα Παπανδρέου και ΠΑΣΟΚ.
Αντιπαραβάλλει δηλαδή την άποψη του Κωνσταντίνου Καραμανλή ότι το Αιγαίο δεν είναι ελληνική λίμνη (βλ. διάλογο με τον Μπουλέντ Ετσεβίτ) και ότι η Τουρκία έχει επίσης ορισμένα δικαιώματα στην υφαλοκρηπίδα, με τη δυναμική και αφοριστική άποψη του Ανδρέα Παπανδρέου ότι « Δεν απαιτούμε τίποτα, αλλά ούτε και δίνουμε τίποτα». Εν ολίγοις, δεν έχουμε τίποτα να συζητήσουμε γιατί όλα τα αιτήματα της Άγκυρας είναι παράνομα (αν όχι παράλογα).
Ο Κώστας Κωστής σημείωσε μάλιστα ότι αυτή η «πασοκική» ανάγνωση και αντιμετώπιση των προβλημάτων της εξωτερικής μας πολιτικής υιοθετήθηκε διαχρονικά και από τη Νέα Δημοκρατία, δημιουργώντας σήμερα κοινή αντίληψη όλων σχεδόν των πολιτικών δυνάμεων.
Μπαίνει ο Νίκος Δένδιας. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο πρώην Υπουργός Εξωτερικών είναι μαθητής αυτής της «σχολής των σόουμεν» στην εξωτερική πολιτική και το έχει αποδείξει με τις δυναμικές του παρεμβάσεις στο παρελθόν, μια από τις οποίες τελικά κορυφώθηκε σε διπλωματικό επεισόδιο με τον τότε υπ. Εξωτερικών της Τουρκίας, ο κ.
Φήμες λένε ότι γι' αυτό μετακόμισε στο υπουργείο Εθνικής Άμυνας, γιατί σύμφωνα με τον ίδιο, ο Πρωθυπουργός δεν ένιωθε καθόλου άνετα με την αυτονομία του δημοφιλούς υπουργού του και ήθελε να έχει ελεύθερα τα χέρια του για άλλους χειρισμούς στο κάλεσε που ονομάζονται εθνικές υποθέσεις.
Ως υπουργός Άμυνας, ο κ. Δένδιας αναφέρεται συχνά σε θέματα εξωτερικής πολιτικής -καθόλου παράδοξο- αλλά αυτό που συμβαίνει με Τούρκους αξιωματούχους τον τελευταίο καιρό είναι παράδοξο και επιδέχεται ερμηνεία.
Κάθε φορά που ο Νίκος Δένδιας μιλάει και αναφέρεται στην εξωτερική πολιτική -μόνο αυτός- εκπρόσωποι του κόμματος του Ερντογάν νιώθουν την ανάγκη να του απαντήσουν με πολύ σκληρή γλώσσα, κατηγορώντας τον ότι υπονομεύει την προσέγγιση των δύο χωρών.
Την τελευταία φορά βρέθηκε στο Καστελλόριζο, όπου ο Νίκος Δένδιας αναφέρθηκε στην επιρροή του νησιού στην εμβέλεια της ελληνικής ΑΟΖ. Διαβάζοντας την ομιλία του, ή τουλάχιστον όσα εμφανίστηκαν στον Τύπο, δεν παρατήρησα ότι είπε κάτι πρωτόγνωρο και μαξιμαλιστικό. Διατύπωσε τη μόνιμη θέση της Ελλάδας για τα δικαιώματα των νησιών τόσο στην υφαλοκρηπίδα όσο και στην ΑΟΖ.
Ωστόσο, ο Τσελίκ τον αποκάλεσε «προβοκάτορα» που σαμποτάρει την ελληνοτουρκική προσέγγιση. «Τα λόγια του θα πνιγούν στο Αιγαίο», είπε ο εκπρόσωπος του AKP.
Αξίζει να αναρωτηθούμε τι κρύβεται πίσω από αυτή την τουρκική εμμονή.
Μια εκδοχή λέει ότι το περιστατικό Τσαβούσογλου πυροδότησε ένα είδος βεντέτας με το διπλωματικό κατεστημένο και ορισμένοι Τούρκοι αξιωματούχοι θεωρούν καθήκον τους να απαντήσουν στον πρώην υπουργό Εξωτερικών. Πιθανότερη είναι μια άλλη εκδοχή, στην οποία ο Νίκος Δένδιας είναι βολικός στόχος για όσους θέλουν να διατηρήσουν εντάσεις με την Ελλάδα για χάρη της εσωτερικής πολιτικής και τη διατήρηση των δεσμών του AKP με την εθνικιστική κοινωνία.
Μια άλλη εκδοχή είναι ότι οι επιθέσεις στον πρώην υπουργό Εξωτερικών αποτελούν μέρος της στρατηγικής της γειτονικής χώρας, απονομιμοποιώντας και δαιμονοποιώντας την άποψη που εκπροσωπεί για να δημιουργηθεί ανάλογο κλίμα όταν και αν κληθούμε σε διαπραγματεύσεις. Ίσως άδικα όμως. Τέτοιες πρωτοβουλίες αναλαμβάνονται όταν η κυβέρνηση έχει την πρωτοβουλία κινημάτων και είναι πολύ δημοφιλής. Όχι στη φάση της κούρασης και της απονομιμοποίησης.