Η αδιαφορία των πολιτικών ελίτ προς τους «χαμένους» της παγκοσμιοποίησης έχει οδηγήσει στην άνοδο του λαϊκισμού, λέει στην “Κ” Ύπατος Αρμοστής του ΟΗΕ για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα Volker Turkπου εθεωρείτο υψηλού επιπέδου επαφή στην Αθήνα. Ο κ. Τουρκ θέτει επίσης θέμα έλλειψης χρηματοδότησης του ΟΗΕ, κάτι που δεν του επιτρέπει να λειτουργήσει αποτελεσματικά.
«Η προστασία των μειονοτήτων είναι μια καλή επένδυση για την πρόληψη των συγκρούσεων και της βίας».
– Ποιος ήταν ο λόγος της επίσκεψής σας; Υπάρχουν ζητήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν;
– Η Ελλάδα είναι ένας πολύ σημαντικός εταίρος. Ελπίζω επίσης να συνεργαστώ πολύ στενά με την Ελλάδα κατά τη διάρκεια της θητείας της ως μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας. Η Ελλάδα διαδραματίζει επίσης σημαντικό ρόλο στο Συμβούλιο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων. Συζητήσαμε, μεταξύ άλλων, τον αντίκτυπο των μέτρων λιτότητας στα ανθρώπινα δικαιώματα. Άρχισα να εργάζομαι πάνω στην έννοια της οικονομίας των ανθρωπίνων δικαιωμάτων πέρυσι, επειδή, μετά τον Covid-19, είδαμε ότι οι χώρες στον παγκόσμιο Νότο υπέφεραν πολύ από προβλήματα ρευστότητας και αποπληρωμής χρέους.
– Στην Ελλάδα, αυτό περιλαμβάνει και τις επιπτώσεις των μνημονίων προηγούμενων ετών;
– Ναι, έτσι είναι. Με ενδιέφεραν επίσης τα μειονεκτήματα των μέτρων λιτότητας, ειδικά όταν αυτά αποτελούν αντικείμενο διαπραγμάτευσης χωρίς να λαμβάνεται υπόψη ο αντίκτυπός τους στις ευάλωτες ομάδες, δηλαδή στους φτωχότερους πολίτες. Αυτό σημαίνει ότι η ζωή σας μπορεί να αλλάξει από τη μια μέρα στην άλλη λόγω μακροοικονομικών δημοσιονομικών αποφάσεων.
– Μιλήσατε και για το μεταναστευτικό.
– Φυσικά. Αυτό είναι ένα μεγάλο θέμα όπου η Ελλάδα βρίσκεται στη μέση. Το γνωρίζω επίσης προσωπικά γιατί ήμουν ένας από τους εκπροσώπους της Ύπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες και ήρθα στην Ελλάδα πολλές φορές κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, ειδικά μετά το 2015. Πάντα τίθεται το ερώτημα πώς να διασφαλιστεί ότι το εθνικό σύστημα είναι καλά προετοιμασμένο για να αντιμετωπίσει τις προκλήσεις, και την ίδια στιγμή που οι Ευρωπαίοι εταίροι δείχνουν αλληλεγγύη. Φοβάμαι ότι οι προκλήσεις παραμένουν οι ίδιες με το 2015. Ξέρετε, όσον αφορά την υποδοχή, την επεξεργασία των αιτήσεων, το άσυλο, τις αιτήσεις ένταξης, αλλά και τη διασφάλιση της ευρωπαϊκής αλληλεγγύης. Φυσικά η Ελλάδα είναι στην πρώτη γραμμή της Ε.Ε. Και αντιμετωπίζει προκλήσεις και προβλήματα. Είναι επίσης σημαντικό να μαθαίνουμε από τις αποτυχίες, για παράδειγμα στην Πύλο: είναι σημαντικό να δούμε τι συνέβη και να αντλήσουμε μαθήματα από αυτό όχι μόνο για την Ελλάδα αλλά και για την Ιταλία και άλλες χώρες. Και δεν νομίζω ότι είχαμε παρόμοια περιστατικά πέρυσι.
– Μπορείτε να μας πείτε για τη Γάζα της Ουκρανίας; Υπάρχει κριτική στην Ύπατη Αρμοστεία από το Ισραήλ και τη Ρωσία.
– Από την άποψή μου, είναι πολύ σημαντικό να μπορούμε να κάνουμε τη δουλειά μας αποτελεσματικά. Τι σημαίνει αυτό; Αυτό σημαίνει διαπίστωση των γεγονότων. Ο νόμος πρέπει να εφαρμοστεί γιατί έχουμε ένα πολύ σαφές ρυθμιστικό πλαίσιο, το δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο και το δίκαιο πολέμου, που είναι 160 ετών. Και έτσι, αν έχεις τεκμηριωμένα γεγονότα και εφαρμόζεις το νόμο, καταλήγεις σε συμπεράσματα. Και όταν δημοσιεύουμε αυτά τα συμπεράσματα, μέρος της θέσης μου είναι ότι ο καθένας μπορεί να τα επικρίνει. Και ναι, φυσικά η Ρωσία με επικρίνει, το Ισραήλ με επικρίνει. Μερικές φορές συναντώ κριτική από Παλαιστίνιους. Όλοι με κατακρίνουν. Αλλά είναι μέρος της δουλειάς μου.
– Είναι μια κακή στιγμή για τους πολυμερείς θεσμούς γενικά;
– Είμαστε στην Ελλάδα. Οι θερμοκρασίες ανέβηκαν. Έχουμε πυρκαγιές, δασικές πυρκαγιές, υψηλότερες θερμοκρασίες, λιγότερες βροχοπτώσεις. Είναι προφανές ότι ο κόσμος και ο πλανήτης υποφέρουν και επηρεάζονται από την κλιματική αλλαγή. Η κλιματική κρίση δεν είναι μακριά. Είναι εδώ και τώρα. Γενικότερα, πρέπει να αντιμετωπίσουμε τη μετανάστευση, το προσφυγικό και το ζήτημα του πολέμου. Έχουμε πρόβλημα με την πλαστική ρύπανση και τη βιοποικιλότητα. Όλα αυτά τα ζητήματα δεν αφορούν συγκεκριμένα μια χώρα. Αυτό είναι διεθνές. Είναι λοιπόν προφανές ότι χρειαζόμαστε διεθνείς λύσεις. Το είδαμε αυτό κατά τη διάρκεια της πανδημίας. Τότε έγινε σαφές ότι ο ΠΟΥ χρειαζόταν να κάνει τη δουλειά του. Χρειάζονταν άλλα μέρη του συστήματος του ΟΗΕ για να κάνουν τη δουλειά τους. Και αυτό που βλέπουμε σήμερα είναι μια πολιτική στρουθοκαμήλου στην οποία βάζουμε το κεφάλι μας στην άμμο και προσποιούμαστε ότι αυτά τα προβλήματα δεν υπάρχουν και ότι δεν χρειάζεται να αναζητήσουμε λύση. Εμείς, από την πλευρά του ΟΗΕ, επισημαίνουμε ότι χρειαζόμαστε περισσότερη πολυμέρεια. Χρειαζόμαστε περισσότερη συνεργασία και κατανόηση. Αντίθετα, υπάρχει μια τάση σε ορισμένες χώρες να χρησιμοποιούν ρητορική που βάζει τη χώρα τους πρώτη. Βασικά, αυτό που σημαίνει στην πράξη είναι «είμαι πρώτος», άρα πρώτος σε ατομικό επίπεδο. Αυτό σημαίνει ότι χάνουμε την αλληλεγγύη. Χρειαζόμαστε θεμελιώδεις αξίες, που σημαίνει να ενεργούμε με αλληλεγγύη με τους άλλους. Και χάνουμε την αίσθηση της συμπόνιας μας. Το βλέπουμε στους πολέμους, δεν βλέπουμε τον πόνο των άλλων. Είναι ξεκάθαρο λοιπόν ότι πρέπει να ξυπνήσουμε και να καταλάβουμε ότι αυτό δεν είναι το μέλλον. Γιατί το μέλλον είναι περισσότερη συνεργασία, περισσότερη συμπόνια, περισσότερη αλληλεγγύη, λιγότερος ναρκισσισμός, λιγότερος εγωισμός. Αντιθέτως, πρόκειται για χώρες που συνενώνονται και συνεργάζονται σε συγκεκριμένα θέματα.
– Η κρίση της πολυμερούς προσέγγισης επηρεάζει επίσης την οικονομική στήριξη των Ηνωμένων Εθνών. Αυτό απαιτεί καμπάνια;
– Όχι, νομίζω ότι είναι πολύ ξεκάθαρο ότι όσον αφορά τη χρηματοδότηση, είχαμε μεγάλη κρίση ρευστότητας στην αρχή του έτους, επειδή ορισμένες μεγάλες χώρες δεν πλήρωναν. Και αυτό είναι ακόμη και πριν από τα τρέχοντα αποτελέσματα των εκλογών στις ΗΠΑ. Αυτό σημαίνει ότι δεν μπορούμε να κάνουμε σωστά τη δουλειά μας.
– Πιστεύετε ότι μέρος της κρίσης προκύπτει από το γεγονός ότι τα λεγόμενα θύματα της παγκοσμιοποίησης;
– Δεν τους πήραν στα σοβαρά. Νομίζω ότι οι πολιτικές τάξεις σε πολλά μέρη του κόσμου δεν έχουν πάρει στα σοβαρά αυτούς που έχασαν τη δουλειά τους και δεν τους έχουν προσεγγίσει. Το να χάσεις τη δουλειά σου είναι σοβαρό θέμα. Παράλληλα αυξήθηκαν οι τιμές. Μετά τον Covid-19, έχουμε δει αύξηση του πληθωρισμού. Η στέγαση γίνεται όλο και λιγότερο διαθέσιμη. Αυτό δημιουργεί δυσπιστία και θυμό, τα οποία οι λαϊκιστές εκμεταλλεύονται προσποιούμενοι ότι γνωρίζουν τις απαντήσεις. Φυσικά δεν το έχουν, αλλά προσποιούνται. Είναι εύκολο να χρησιμοποιήσετε τον θυμό και τα συναισθήματα παραμέλησης για αυτούς τους σκοπούς. Απαιτείται μια κλήση αφύπνισης για όλες τις πολιτικές δυνάμεις. Γιατί η πολιτική είναι τελικά η λύση του λαού. Ωστόσο, ελπίζω ότι η πολιτική συμβαδίζει με τα ανθρώπινα δικαιώματα, γιατί δεν μπορεί να διαχωριστεί από αυτά.
– Στην Αθήνα μιλήσατε για τα δικαιώματα των ελληνικών μειονοτήτων στην περιοχή, για παράδειγμα στην Αλβανία ή στην Τουρκία;
– Δεν μιλήσαμε συγκεκριμένα για τις ελληνικές μειονότητες. Το νομικό πλαίσιο για την προστασία των εθνικών, θρησκευτικών και εθνοτικών μειονοτήτων είναι πολύ σαφές. Υπάρχουν πολύ σαφή πρότυπα με λεπτομερή μέτρα σχετικά με το σεβασμό της γλώσσας, του πολιτισμού, των πολιτιστικών πεποιθήσεων και των θρησκευτικών θεμάτων. Έχουμε δει σε πολλές χώρες σε όλο τον κόσμο ότι η αποτυχία προστασίας των μειονοτήτων μπορεί να οδηγήσει σε σύγκρουση. Η προστασία των μειονοτήτων είναι μια καλή επένδυση για την πρόληψη των συγκρούσεων και της βίας.
