Στοιχεία έρευνας ΙΟΒΕ για οικονομικά στοιχεία νοσοκομείων

Ο κύριος στόχος της μελέτης, η οποία για πρώτη φορά χρησιμοποίησε και ανέλυσε οικονομικά στοιχεία που είναι διαθέσιμα στις λογιστικές εκθέσεις των δημόσιων νοσοκομείων, είναι να αναδείξει τη σημασία και τη σημασία της ανάλυσης των οικονομικών καταστάσεων των δημόσιων ιδρυμάτων υγείας για πιο αποτελεσματική λήψη αποφάσεων: δημιουργία, βέλτιστη διαχείριση και βιώσιμη οικονομική διαχείριση της υγείας. Όπως προκύπτει από τη μελέτη, η ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων δίνει τη δυνατότητα, πρώτον στη διοίκησή τους, δεύτερον στις διοικήσεις των υγειονομικών περιφερειών (Υ.ΠΕ.) και τέλος στη διοίκηση του Υπουργείου Υγείας, να λάβει αποφάσεις σχετικά με την τακτοποίηση και πιο οικονομικά αποδοτική λειτουργία των νοσοκομείων, με απώτερο στόχο την αύξηση του επιπέδου των παρεχόμενων υπηρεσιών στους ασθενείς.

Μεγάλο δείγμα

Η ανάλυση του ΙΟΒΕ βασίζεται σε δείγμα 828 συνολικών οικονομικών καταστάσεων για τα έτη 2012-2020 που καταρτίστηκαν με βάση το ΠΔ 146/2003 από περίπου 90 νοσοκομεία. Έλλειψη λογιστικών αναφορών από μεγάλες νοσοκομειακές μονάδες της χώρας όπως Γ.ΝΑ Ο Ευαγγελισμός, Γ.ΝΑ Αλεξάνδρα, Γ.Ν. Μαιευτήριο Αθηνών «Έλενα Βενιζέλου», Γ.ΝΑ «Γ. Γεννηματάς», ΓΝ Αττικής «Σισμανόγλειο», ΓΝ Δυτικής Αττικής, ΓΝ Τεσ/νίκης «Γ. Γεννηματία» κ.λπ. δείχνει έλλειψη διαφάνειας σε έναν κρίσιμο τομέα.

Σύμφωνα με το ΙΟΒΕ, η χρήση της λογιστικής σε δεδουλευμένη βάση, δηλαδή μιας μεθοδολογίας καταγραφής εσόδων και εξόδων, θα απέφερε πολλαπλά οφέλη στα δημόσια νοσοκομεία:

• Βελτίωση του συστήματος κοστολόγησης με πολλά οφέλη (π.χ. καλύτερη λήψη αποφάσεων, εξοικονόμηση κόστους, προσαρμογή σε συνθήκες έκτακτης ανάγκης κ.λπ.).
• Δημιουργία «έξυπνων» νοσοκομείων με ταυτόχρονη χρήση τεχνολογικών συστημάτων που θα βελτιώσουν τις παρεχόμενες υπηρεσίες και διαχείριση κόστους.
• Βελτίωση συστημάτων εφοδιαστικής αλυσίδας για την καλύτερη παρακολούθηση του αποθέματος φαρμάκων και ιατρικών προμηθειών.
• Παρακολούθηση του χρόνου είσπραξης απαιτήσεων και διακανονισμού υποχρεώσεων.
• Έγκαιρη και πλήρης εφαρμογή του ΠΔ 54/2018 ως προς τα συγκρίσιμα οικονομικά στοιχεία σε εθνικό και διεθνές επίπεδο NOSO.
  
  Κύριες προκλήσεις για το ελληνικό σύστημα υγείας
• Τα συστήματα υγειονομικής περίθαλψης στην ΕΕ, παρά τις διαφορές στην οργάνωσή τους, αντιμετωπίζουν μια σειρά από σοβαρές προκλήσεις, όπως η γήρανση του πληθυσμού, το αυξανόμενο κόστος που προκύπτει από τις τεχνολογικές καινοτομίες και οι ελλείψεις εξειδικευμένου προσωπικού.

Το ελληνικό σύστημα υγείας αντιμετωπίζει πρόσθετες προκλήσεις λόγω ορισμένων ιδιαιτεροτήτων:

• Ένα άλλο σύνολο εισροών δημόσιων δαπανών υγείας από φόρους και ασφάλειες. Μεγάλο μερίδιο των ιδιωτικών δαπανών.
• Το σύστημα υγειονομικής περίθαλψης της χώρας είναι ιδιαίτερα συγκεντρωμένο στα νοσοκομεία. Τα νοσοκομεία συμβαδίζουν κυρίως με τον ΕΟΠΥΥ. Περίπου το 65% των κλινών είναι στον δημόσιο τομέα και το 35% στον ιδιωτικό τομέα.
• Τα περισσότερα ιδιωτικά κρεβάτια είναι μικρού ή μεσαίου μεγέθους γενικές, OB/GYN ή ψυχιατρικές κλινικές. Με λιγότερα από 100 κρεβάτια. Χαμηλός αριθμός ασθενών. Χαμηλά ποσοστά απασχόλησης ανά τύπο προσωπικού.
• Τα δημόσια νοσοκομεία δημιουργούν σοβαρά προβλήματα. Άνιση κατανομή κλινών, κλινικών, εργαστηρίων και προσωπικού. Σημαντικές ελλείψεις προσωπικού.

Βασικά ευρήματα σχετικά με το σύστημα υγείας στην Ελλάδα

• Ο αριθμός των θαλάμων και κλινικών κοινωνικής περίθαλψης μειώθηκε σε 267 το 2021 από 302 το 2012. Η μείωση οφείλεται κυρίως στη μείωση του αριθμού των ιδιωτικών κλινικών από 164 το 2012 σε 139 το 2021. Η μείωση του αριθμού των νοσοκομειακών κλινικών είναι καταγράφηκε στις περισσότερες χώρες της ΕΕ το 2016-2021.
• 1. (Αττική), 2. (Πειραιάς και Αιγαίο) και 6. (Πελοπόννησος, Ιόνια Νησιά, Ήπειρος και δυτική Ελλάδα) το HYPE έχει τα περισσότερα νοσοκομεία, μαζί αντιστοιχούν στο 60% του συνόλου των δημόσιων νοσοκομείων.
• Ως προς τον αριθμό των νοσοκομείων ανά 1 εκατομμύριο κατοίκους, η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τη μέση κατάταξη των χωρών του ΟΟΣΑ-ΕΕ (10η θέση σε 22 χώρες).
• Χαμηλότερα από τον μήνα ΕΕ27 (525 κλίνες ανά 100.000 κατοίκους) βρίσκεται η Ελλάδα με 427 διαθέσιμες κλίνες ανά 100.000 κατοίκους (2021). Ο συνολικός αριθμός των διαθέσιμων κλινών στην Ελλάδα στο τέλος του 2021 ήταν 48,9 χιλιάδες. έναντι 52,4 χιλ το έτος 2010.
• Η συνολική χρηματοδότηση για δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης, ύψους 16,7 δισ. ευρώ, μειώθηκε κατά 25% σε σύγκριση με το 2009.
• Ωστόσο, τα τελευταία χρόνια η πτωτική τάση έχει αντιστραφεί, κυρίως λόγω της αύξησης της δημόσιας χρηματοδότησης κατά 1,9 δισ. ευρώ (10,4 δισ. ευρώ το 2021 έναντι 8,5 δισ. ευρώ το 2015).
• Σημαντική μείωση στη χρηματοδότηση των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης (%) στην Ελλάδα σε σύγκριση με την αύξηση στην ΕΕ Η ετήσια μεταβολή των δημοσίων δαπανών σε σταθερές τιμές, σωρευτικά την περίοδο 2009 – 2021, είναι -29,2% στην Ελλάδα έναντι +32,7% το ΕΕ .
  
  Οι εθνικές δαπάνες για την υγεία των νοικοκυριών θα αντιπροσωπεύουν το 8,1% των συνολικών δαπανών το 2021, από 6,5% το 2009. Το μερίδιο των φαρμακευτικών προϊόντων στις δαπάνες για την υγεία των νοικοκυριών θα αυξηθεί στο 31,3% το 2021. , έναντι 19,2% το 2009.
• Το 2021, οι συνολικές δαπάνες υγειονομικής περίθαλψης στην Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ ήταν 9,2% (συμπεριλαμβανομένου του 5,7% της δημόσιας δαπάνης) έναντι 10,9% στην ΕΕ (συμπεριλαμβανομένου του 8,9% της δημόσιας δαπάνης). Στην Ελλάδα, η δημόσια χρηματοδότηση αντιπροσωπεύει το 62,1% της συνολικής χρηματοδότησης των δαπανών υγειονομικής περίθαλψης το 2020, πολύ κάτω από τον μέσο όρο της ΕΕ (81,1%).
• Η Ελλάδα κατέγραψε τη μεγαλύτερη μείωση στην ΕΕ (-7,3%) στις κατά κεφαλήν δαπάνες για την υγεία μεταξύ 2008 και 2013 και τη μικρότερη αύξηση +0,4% μεταξύ 2013 και 2019. Μείωση των κατά κεφαλήν δαπανών για την υγεία στην Ελλάδα (1.561 ευρώ το 2021 έναντι 2.014 ευρώ το 2009), έναντι αύξησης στην ΕΕ (3.563 ευρώ το 2021 και 2.396 ευρώ το 2009).
• Η Ελλάδα έχει ένα από τα χαμηλότερα ποσοστά ικανοποίησης από τις υπηρεσίες περίθαλψης, 38% το 2020, σε σύγκριση με 36% το 2010. Το ελληνικό σύστημα υγείας κατατάσσεται στην 29η θέση μεταξύ 35 ευρωπαϊκών χωρών με 615 μονάδες στον δείκτη αξιολόγησης καταναλωτικών συστημάτων υγείας Euro (ECHI). , υψηλότερα από ό,τι στην Αλβανία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία, την Πολωνία, τη Βουλγαρία και τη Λετονία. Στη χώρα μας επιτυγχάνονται σχετικά υψηλά αποτελέσματα σε τομείς όπως η άμεση πρόσβαση σε γιατρούς, η μείωση της θνησιμότητας από εγκεφαλικά, ο εμβολιασμός παιδιών, η μείωση των περιστατικών υπέρτασης και η μέτρια κατανάλωση αλκοόλ. Από την άλλη πλευρά, χαμηλή απόδοση επιτυγχάνεται σε τομείς όπως η ενημέρωση και τα δικαιώματα των ασθενών, οι γενικοί ιατροί, οι λίστες αναμονής για καρκινοπαθείς, οι μεταμοσχεύσεις, οι άτυπες πληρωμές, το κάπνισμα, η έλλειψη άσκησης, οι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα, η καθυστερημένη εισαγωγή καινοτόμων φαρμάκων και η υψηλή κατανάλωση αντιβιοτικά.

Οικονομικά του νοσοκομείου

Η ανάλυση του ΙΟΒΕ, που βασίζεται σε δείγμα περίπου 90 νοσοκομείων ετησίως και 828 οικονομικές εκθέσεις για την περίοδο 2012-2020, δείχνει ότι σημαντικές αλλαγές προκύπτουν από εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις που πραγματοποιήθηκαν στο πλαίσιο προγραμμάτων οικονομικής προσαρμογής. Στόχος των δράσεων ήταν η μείωση των δημοσίων δαπανών μέσω διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων στον δημόσιο τομέα.

• Το ενεργητικό του νοσοκομείου αυξήθηκε σημαντικά (+24,4% το 2012 – 2020) λόγω της αύξησης των αποθεματικών και των απαιτήσεων. Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται σχετική σταθεροποίηση.
• Οι υποχρεώσεις (σχεδόν όλες οι βραχυπρόθεσμες) χαρακτηρίστηκαν από έντονες διακυμάνσεις, με τη χαμηλότερη αξία να καταγράφεται το 2018 στο μόνιμο δείγμα των 60 δημόσιων νοσοκομείων και το 2017 στο συνολικό δείγμα. Τις χρήσεις 2012 – 2020 σημειώθηκε μείωση του συνόλου των υποχρεώσεων κατά -56,3%.
• Με βάση τον δείκτη ταμειακών ροών το 2016-2018, τα ταμειακά διαθέσιμα ήταν επαρκή για την πλήρη κάλυψη των υποχρεώσεων.
  
  Τα λειτουργικά έξοδα σημείωσαν απότομη μείωση μέχρι την περίοδο 2016-2017 και στη συνέχεια ανέκαμψαν σταδιακά. Τα έτη 2012 – 2020 σημειώθηκε μείωση του λειτουργικού κόστους κατά -16,7%.
• Έντονη μεταβλητότητα των καθαρών αποτελεσμάτων με υψηλότερες θετικές τιμές στο τέλος της περιόδου σε σύγκριση με τη διετία 2012-2013. Τα έτη 2012 – 2020 παρατηρείται αύξηση των λειτουργικών αποτελεσμάτων κατά 104,8%.

Βελτίωση των δεικτών ρευστότητας

Βελτίωση των δεικτών ρευστότητας, χαμηλό νοσοκομειακό χρέος, αύξηση εσόδων από ίδιες πηγές, καθώς και σημαντική μείωση του ποσοστού των νοσοκομείων με έλλειμμα, δείχνει η ανάλυση των δεικτών που πραγματοποίησε το ΙΟΒΕ. Η έλλειψη ανάπτυξης υποδομών από τα νοσοκομεία αντανακλάται στη χαμηλή αξία του δείκτη παγίων.

Η μελέτη σημείωσε μείωση του λειτουργικού κόστους ανά αριθμό κλινών σε 125.000. ευρώ το 2020 από 146 χιλ ευρώ το 2012. Όσον αφορά το κόστος λειτουργίας των νοσηλευόμενων ασθενών, μείωση καταγράφηκε τα έτη 2015 – 2012 (2,06 χιλ. ευρώ από 2,58 χιλ. ευρώ) και αύξηση μετά το 2017 από 2,11 χιλ. ευρώ. ευρώ στις 2,8 χιλιάδες ευρώ το 2020. Ανάλογη είναι η κατάσταση και στην περίπτωση του λειτουργικού κόστους ανά ημέρα νοσηλείας, το οποίο μειώθηκε από 667 ευρώ το 2012 σε 583 ευρώ το 2015, σε

αυξηθεί στα 917 ευρώ το 2020

Ενδιαφέρουσες είναι οι αποκλίσεις που καταγράφονται στο κόστος ανά νοσηλευόμενο ασθενή. Το 2020, το υψηλότερο κόστος 4.110 ευρώ καταγράφηκε στο 4ο Υπουργείο Υγείας (Μακεδονίας και Θράκης) και το χαμηλότερο στο 3ο Υπουργείο Υγείας (Μακεδονία – 1.988 ευρώ ανά ασθενή). Σημειώνεται ότι το λειτουργικό κόστος ανά ασθενή είναι αρκετές φορές υψηλότερο στα μικρά νοσοκομεία (5.324 ευρώ το 2020) σε σύγκριση με τα μεγάλα (2.123 ευρώ το 2020) και τα μεσαία νοσοκομεία (1.814 ευρώ το 2020).